63
سرّ دلبری

امیرمؤمنان علیه السلام در سفارشش به مالک اشتر، به مهربانی سفارش کند و دلیل مهربانی با آنان را این گونه بیان کرده است:
قلبت ‏را نسبت‏ به ملّت‏ خود، مملو از مهربانی و محبّت و لطف كن؛ ... زيرا آنها دوگروه بيش نيستند: يا برادران دينى تو اَند، و يا در آفرینش همانند تو انسان اند.۱
بر اساس متون دینی، مهربانی با آفريده‌هاي خدا به عنوان توصیه‌ای اخلاقی به مؤمنان و وظیفه‌اي برای حاکمان و کارگزاران جامعة اسلامی دانسته شده است. بی‌گمان، علاوه بر پاداش اُخروی، آثار دیگری در دنیا برای انسان مهربان به دنبال خواهد داشت. از جمله آثار آن، جلب دوستی و محبّت همنوعان نسبت به فرد مهربان خواهد بود. لذا امام باقر علیه السلام نتیجة «محبّت ورزیدن» را «محبّت دیدن» مي‌داند و می‌فرماید:
تَحَبَّب إِلي النّاسِ يُحِبّوكَ.۲
مردم را دوست بدار تا آنان دوستت بدارند.
این همان کلید ارتباطی است که به جلب دوستی و محبّت اطرافیان مي‌انجامد و آدمی را در جامعه، محبوب می‌سازد. بنا بر این، به روشنی پیداست که با عینک برادری به همنوعان نگریستن، موجب خواهد شد که مهربانی با آنان بر آدمی آسان و هموار گردد و نتیجة مطلوبش در دنیا و آخرت به انسان باز گردد.

1.. وأَشعِر قَلبَكَ الرَّحمَةَ لِلرَّعیةِ، وَالمَحَبَّةَ لَهُم، واللُّطفَ بِهِم ولا تَكونَنَّ عَلَیهِم سَبُعاً ضاریاً تَغتَنِمُ أَكلَهُم إنَّهُم صِنفانِ: إمّا أَخٌ لَکَ فی الدِّینِ أَو نَظیرٌ لَکَ فی الخَلقِ (تحف ‌العقول: ص ۱۲۷؛ نهج‌البلاغة: ج۳ ص۸۴).

2.. الكافی: ج۲ ص۶۴۲ ح۱.


سرّ دلبری
62

امر، آن است که دیگران خود را در تعامل با او در حاشیة امنیت احساس نمی‌کنند و در نتیجه، مشتاق برقراری ارتباط با او نیستند. روابط دوستی با او به سردی می‌گِرَوَد و محبّتش در دل‌ها کاسته می‌شود تا جایی که برقراری ارتباط با او به حد‌اقل مي‌رسد و به مقدار ضرورت، بسنده می‌شود. بنا بر این به محض برطرف شدن ضرورت، قطع شدن رابطه و به فراموشی سپردن او دور از انتظار نیست.

۷. مهربانی

تعامل بر اساس اصل مهربانی، لزوماً به منزلة دوست داشتن نیست. چه بسیار افرادی که مهربانی آنان بیشتر از محبّتی است که در دلشان ریشه دوانده است. مهربانی می‌تواند تنها در رفتار ظاهر شود، بی آن که در قلب، از محبّتی سرشار سرچشمه گرفته باشد. آغاز مهربانی و ابراز دوستی می‌تواند به دلیل هم‌کیشی، هم‌وطنی و یا حتی همنوعي باشد تا در ادامه، محبّت را پایه‌ریزی کند، اگرچه قرآن کریم بین مؤمنان، پیوندی محکم‌تر برقرار می‌کند و آنان را برادر یکدیگر می‌خواند.۱
این بدان جهت است که با پیوند برادری، محبّت بیشتری بين آنها ایجاد مي‌شود و انگیزة مهرورزی آنها تقویت مي‌گردد. همچنین اصل مهربانی را در رفتار پیامبر خدا صلی الله علیه وآله مورد توجّه قرار مي‌دهد و تصریح می‌کند که محمّد صلی الله علیه وآله و پیروان او مهربانی در رفتار را با همنوعان البته به شرط ایمان، به عنوان اصلی در رفتار قرار می-دهند.۲ همین اصل باعث شد که

1.. (إِنَّمَا الْمُؤْمِنُونَ إِخْوَةٌ) (نساء : آیۀ ۱۰).

2.. (مُحَمَّدٌ رَسُولُ اللهَ وَ الَّذِینَ مَعَهُ أَشِدَّاءُ عَلَى الْكُفَّارِ رُحَماءُ بَینَهُمْ) (فتح: آیۀ ۲۹).

  • نام منبع :
    سرّ دلبری
    سایر پدیدآورندگان :
    محمّد تقي سبحاني نيا
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1392
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 11135
صفحه از 111
پرینت  ارسال به