77
سعادت و شادکامي از ديدگاه اسلام

یخشی الله من عباده العلماء؛...( . بدون شک، بین عالم بودن و خشیت، رابطه‌ای وجود دارد و این علم ـ که در واقع، دانش خداشناسی و توحید است ـ ، باعث خشیت می‌‌شود.

ج. استغفار

خشیت الهی و تقوا، به لحاظ معنوی، به استغفار (آمرزش‌خواهی) بسیار نزدیک‌اند و هر سه، محصول شناخت خداوند است؛ یعنی تقوای الهی ـ که نوعی خشیت نیز در آن هست ـ ، شدیداً به شناخت خدا بستگی دارد. اگر کسی خدا را خوب نشناسد یا ناقص بشناسد، بدون شک، تقوایش با کسی که شناخت جامع‌تری دارد، متفاوت خواهد بود.
در باره استغفار نیز مطلب، چنین است؛ چرا که استغفار، صفتی با مراتب فراوان است که بخشی از این تفاوت مراتب، به شناخت فرد از خدای متعال، باز می‌‌گردد؛ یعنی هر چه شناخت از خدا و صفات خدا، عمیق‌تر و صحیح‌تر باشد، انسان متوجّه خواهد شد که در مقابل چه کسی ایستاده است و خطا در مقابل او، چه تبعاتی دارد. لذا سطح این شناخت، به انگیزه جبران و بازگشت و حتّی کنترل رفتار، تأثیر خواهد گذاشت.
با این مقدّمات، متوجّه می‌‌شویم که چرا خشیّت، تقوا و توبه، باعث سعادت فرد می‌شود؛ زیرا با این اعمال، فرد می‌‌تواند خداوند را برای خود، حفظ نماید و خود را در دایره ولایت الهی، محفوظ بدارد، و کسی که در دایره ولایت و ذکر خدا قرار گیرد، بی‌گمان، در شادکامیِ دائمی قرار خواهد گرفت.
این شادکامی، منحصر در دنیا نیست و آخرت را نیز شامل خواهد شد.


سعادت و شادکامي از ديدگاه اسلام
76

تلخ باشد. پیامبر خدا، در این باره می‌‌فرمایند:
من شقوة ابن آدم ترکه استخارة الله وسَخَطه بما قضی الله.۱
از شقاوت پسر آدم، آن است که طلب خیر از خدا را ترک کند و از آنچه خداوند برای او حکم کرده است، ناراحت گردد.
این حالت، به سطح و عمق ایمان، بستگی دارد.

ب. خشیت از خدا

مؤمنانی که نسبت به خدا، ایمان دارند، با توجّه به نوع و سطح شناخت‌ آنها نسبت به خدای متعال، حالت‌های عاطفی خاصّی پیدا می‌‌کنند. اسلام، دینی است که ما را با خدای متشخّصی رو به رو می‌‌کند؛ یعنی خدایی که وجود دارد، واحد است و می‌‌توان با او صحبت کرد. او سخن ما را می‌‌شنود، ما را می‌‌بیند و کامل ترین ادراک در هستی، متعلّق به اوست. اگر فردی چنین اعتقادی داشته باشد، حتماً روابط عاطفی ویژه‌ای را با خدای متعال خواهد داشت. البته این حالت عاطفی، کارکرد‌های ثانویه نیز دارد؛ یعنی شناخت، باعث عواطف و هیجانات می‌‌شود و نیروی این هیجانات نیز باعث عمل می‌‌شود و ترکیب عمل و عاطفه، گاهی اوقات شناخت‌های جدیدی را نیز به ارمغان می‌‌آورد.
شناخت خداوند و بعضی از اوصاف او، باعث نوعی خشیت می‌‌شود؛ چرا که وقتی فرد، متوجّه شود که با موجودی رو به روست که اوّلاً خالق همه هستی است، عالم، قادر، جبّار، حاضر، رقیب و... بدون هیچ درنگی، پس از چنین شناختی، حالت خضوع و خشوع، حاصل می‌‌شود. این آیه مبارکه نیز به نیکی این مفهوم را توضیح داده است که: (انما

1..تحف العقول، ص ۴۵.

  • نام منبع :
    سعادت و شادکامي از ديدگاه اسلام
    سایر پدیدآورندگان :
    حمزه عبدي
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1391
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 5425
صفحه از 112
پرینت  ارسال به