دو. همسر

در روایات متعدّدی، همسر، عامل سعادت، معرّفی شده است. البته تعبیر همسر، به تنهایی در روایات مربوط به سعادت، به کار نرفته است؛ بلکه معمولاً همراه با ویژگی‌های دیگری، به کار رفته است. این، به همان جهت است که پیش‌تر هم بدان اشاره شد که سعادت دنیوی، در راستای سعادت اُخروی، تأمین می‌شود.
بعد از ازدواج، نخستین چیزی که باعث سعادت می‌‌گردد، همسر است. همسر، از مهم‌ترین ارکان خانواده است که وجودش، مایه آرامش و سکون خانواده و کامل شدن خوشی زندگی، عقل و قلب می‌‌شود.^۱ البته تحقّق این مطلب، بسته به ویژگی‌هایی است که همسر باید داشته باشد. لذا در روایات در باره سعادت، ویژگی‌های همسر نیز ذکر شده‌اند که در ادامه، بدان‌ها می‌پردازیم:

ویژگی‌های همسر شایسته

اوّل: صالح بودن

در روایات، از صالح بودن، به عنوان ویژگی همسر ـ که تأمین کننده سعادت است ـ یاد شده است. رسول خدا صلی الله علیه وآله در این باره می‌فرماید:
از سعادت فرد مسلمان، داشتن همسر صالح است.

خانواده، طبقه‌بندی کرد. همچنین برخی دیگر از عوامل نیز هر چند مستقیماً عامل انسانی به شمار نمی‌روند، امّا جزو ملزومات خانواده‌اند؛ مانند توان سرپرستی خانواده و ازدواج. لذا می‌توان آنها را نیز در این زمره، قرار داد.
آنچه به لحاظ روش‌شناختی مهم است، این که در مرحله نخست، اصل هر موضوعی باید مورد توجّه قرار گیرد و سپس به ویژگی‌های آن پرداخت؛ هر چند در روایات، این دو از یکدیگر جدا نشده باشند. این، موردی است که ممکن است به طور مکرّر در احادیث، اتّفاق بیفتد. لذا پژوهشگر باید مهارت لازم را در این زمینه به دست بیاورد.
شایان ذکر است که از مباحث آتی، انتظار نداریم که تمام ابعاد زندگی انسان‌ها را مورد بررسی قرار دهد؛ زیرا موضوع تحقیق حاضر، سعادت است. به همین دلیل، مسائل در حدّ نیاز موضوع، مطرح می‌‌شوند.

یک. ازدواج

اوّلین مسئله‌ای که در زندگی خانوادگی جای بحث دارد، ازدواج است. در برخی روایات، ازدواج یکی از اسباب سعادت، دانسته شده است. پیامبر خدا صلی الله علیه وآله در این باره می‌فرماید:
من تزوّج فقد أعطی نصف السعادة.^۱
هر کس ازدواج کند، نیمی از سعادت به او عطا شده است.
ازدواج، دروازه خانواده محسوب می‌‌شود و برای رسیدن به همه نیکی‌های خانواده، باید از دریچه ازدواج گذشت. اگر همسران برای یکدیگر، نقش لباس را بازی می‌کنند و باعث آرامش بخشیدن به یکدیگرند. این خیر و سعادت، با گذر از دریچه‌ای به نام ازدواج، تحقّق می‌یابد.