25
سعادت و شادکامي از ديدگاه اسلام

سطح نخست: سعادت دنیوی

گفتیم که محور سعادت دنیوی، برخورداری از امکانات لازم برای زندگی دنیاست. وجود این امکانات، باعث سعادت فرد و زمینه‌ساز دستیابی به خیر و برکت و شادی در زندگی دنیوی می‌شود. از نظر اسلام، این دارایی‌ها، شرط لازم برای تحقّق سعادت، محسوب می‌‌گردند. زندگی همراه با فقر، داشتن همسایگان و دوستان ناشایست و ... ، زندگی سعادتمندانه‌ای از نظر اسلام نیست. درست است که اسلام، سعادت واقعی را در آخرت، قرار داده است؛ امّا به دنیا نیز بی‌توجّه نبوده است. بررسی روایات، نشان می‌دهد برخلاف بسیاری از نگرش‌هایی که داشتن این گونه دارایی‌ها را با روح اسلام، در تنافی می‌‌بینند، اسلام، در آن هیچ تنافی‌‌ای نمی‌بیند.
همچنین بعضی از فرهنگ‌ها، دنیا را کاملاً مذموم دانسته، عزلت و گوشه‌گیری از آن را امری مقدّس می‌‌دانند، در حالی که اسلام، معتقد است باید از این دنیا، در راستای تأمین سعادت اُخروی، استفاده کرد. توجّه به این نکته، باعث می‌‌شود که نگاه اصالت‌گرایانه به دنیا نداشته باشیم. اگر دنیا، پلی برای آخرت است، گذر کردن از آن، لازم است؛ امّا توقّف در آن و دل بستن به آن، مُضر است. با این نگاه، خانواده، مسکن و... ، می‌‌توانند وسیله‌ای برای سالم رسیدن به آخرت و تأمین سعادت اُخروی باشند. این نوع نگاه، در بیشتر روایات، دیده می‌شود. «الدنیا مزرعة الآخرة»،۱ در اسلام، به عنوان راهبردی عملی و دائم، شمرده می‌شود و دنیا، تا وقتی که نقش مزرعه آخرت را ایفا نماید، از تقدّس بالایی برخوردار است.

1.. عوالی اللآلی، ج ۱، ص ۲۶۷. نیز، ر.ک: الکافی، ج ۲، ص ۴۵۸، ح ۱۹؛ الأمالی، طوسی، ص ۵۲۷.


سعادت و شادکامي از ديدگاه اسلام
24

ب. عوامل سعادت اُخروی

سعادت اُخروی، یعنی رسیدن به بهشت و حیات جاویدان در آن سرای پُر از نعمت و سُرور و خالی از هر گونه نقص و ناراحتی. بررسی مصادیق متعدّد سعادت اُخروی در روایات، نشان می‌دهد که محور همه آنها «ایمان» است. برخورداری از ایمان و اعتقاد صحیح، باعث سعادتمندی می‌گردد؛ یعنی رسیدن به خیر و سُرور پایدار، ممکن نیست، مگر با ایمان. دیگر عوامل کسب سعادت، به نوعی، زیر مجموعه این عنوان عام، قرار می‌گیرند. لذا بررسی‌ها نشان می‌دهند که این موارد، خود به سه حوزه ایمان، اختصاص دارند و هر کدام، در یکی از این حوزه‌ها، طبقه‌بندی می‌شوند. این سه حوزه ایمانی عبارت‌اند از:
۱. حوزه‌های شناختی (شامل اعتقاد صحیح به اموری همچون توحید، نبوّت، معاد و امامت).
۲. حوزه‌های رفتاری (شامل اموری همچون: اطاعت کردن از خدا، ضایع نکردن حدود الهی، معصیت نکردن، پیروی نکردن از هوای نفس، دین به دنیا نفروختن، ریاکار نبودن و ظلم نکردن).
۳. حوزه‌های عاطفی (شامل اموری همچون: راضی بودن به قضای الهی، خشیت از خدا، تقوا و اخلاص).
این مجموعه، شامل موضوعاتی می‌شود که در احادیث، مصداق سعادت شمرده شده‌اند و یا مخالف آن مصداق شقاوت، شمرده شده‌اند که با معکوس کردن آن، می‌توان آنها را عامل سعادت شمرد. برای پردازش بیشتر، در مباحث آینده، با تفصیل بیشتری به این مسئله خواهیم پرداخت.

  • نام منبع :
    سعادت و شادکامي از ديدگاه اسلام
    سایر پدیدآورندگان :
    حمزه عبدي
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1391
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 5709
صفحه از 112
پرینت  ارسال به