ایفا می‌‌کنند و روان‌شناسی ـ که دانشی تجربی و عینی است ـ به لحاظ روش‌شناسی، هم‌عرض دین محسوب نمی‌شود.
تعریف کلّی سعادت، اساساً در حیطه وظایف روان‌شناسی نیست و برای روان‌شناسی، جزء «اصول موضوعه» محسوب می‌‌شود؛ چرا که مفهوم سعادت، در سطوحی مطرح می‌‌شود که در حیطه تجربه نیست. مفاهیمی مانند: خدا، عدالت، جهان آخرت،انسان، نفس و روح، با مفهوم سعادت، گره خورده‌اند که هیچ کدام از آنها در حوزه مفاهیم تجربی و عینی نیستند. لذا این مفاهیم برای ابزار تحقیق روان‌شناسی، ناآشنا و غریب است.
با این اوصاف، قضاوت‌هایی که گاهی بعضی روان‌شناسان در مورد این مفاهیم می‌‌نمایند، بدون شک، از زاویه دانش روان‌شناسی نیست؛ بلکه از این زاویه است که آنها حیثیت‌های دیگری مثل فیلسوف بودن نیز دارند و ردّ و اثبات و قضاوت آنها نیز باید از همین منظر و با همان روش باشد؛ مانند دیدگاه مشهور فروید که معتقد بود: دین، یک توهّم^۱ است. اگر بخواهیم این عبارت را با نگاهی ژرف‌تر بازبینی نماییم، بدین معناست که خدا، قیامت، جهنّم، وحی و مفاهیمی از این دست ـ که در بین ادیان ابراهیمی رایج است ـ ، جملگی توهّم انسان‌هاست و واقعیت خارجی ندارند. حال از فروید سؤال می‌‌کنیم: شما از کجا متوجّه شدید که موضوعاتی مانند خدا، قیامت، بهشت، جهنّم و...، توهّم و ساخته و پرداخته انسان است. نهایت کاری که شما می‌‌کنید، روانْ تحلیلگری^۲ است. حال سؤال به همین جا می‌‌رسد که: آیا توهّم آنها می‌‌تواند عالم

فرد ریکسون،^۱ می‌‌نویسد: خُلق مثبت، موقعیت‌هایی را برای بازی، سیاحت، تفکّر، اتّحاد و یکپارچگی اجتماعی ایجاد می‌‌کند. برجسته‌ترین تأثیرات خُلق مثبت بر حوزه رفتارهای اجتماعی است. خُلق مثبت، باعث رفتارهای مثبتی می‌شود که در آنها، گرمی، مثبت بودن و سخاوت، وجود دارد.^۲
مهم‌ترین اثر خُلق مثبت، شادکامی است که فی نفسه، هدف محسوب می‌‌شود.^۳

مقایسه

برای بهره‌برداری بیشتر از مباحث مطرح شده این دو حوزه، سعادت و شادکامی را با هم مقایسه می‌‌نماییم، باشد که از مقایسه آنها، گوهر‌های جدیدی نمایان گردد. در مقایسه این دو موضوع، چه در جایی که خروجی‌های آنها شبیه هم هستند و یا آنکه متضاد هستند، در هر دو صورت، فواید بسیاری در مقایسه آنها به دست خواهد آمد. گاهی حتّی از میان تضادها، مطالب ارزنده‌ای به دست می‌‌آید. ما نیز برای استفاده از این پتانسیل، در دو سطح، این مقایسه را انجام می‌‌دهیم.

الف. مقایسه سطح کلّیات

اگر بخواهیم مفهوم سعادت را در سطوح کلّی مقایسه کنیم، باید در مقابل دین، حوزه‌ای باشد که به لحاظ روش‌شناسی و سطوح برخورد با انسان، هم‌سطح باشند. معمولاً مکاتب فلسفی و اخلاقی، چنین نقشی را