105
سعادت و شادکامي از ديدگاه اسلام

حوزه با یکدیگر، همخوانی دارند و مورد تأیید هر دو حوزه هستند. این موضوعات، به این شرح‌اند: خانواده، مسکن، وسیله نقلیه، همسایگان، دوستان، کار، امنیت روانی ـ اجتماعی، شناخت، دانش، حُسن خُلق و ایمان. همچنین لذّت و هیجان‌های مثبت دیگر، رضایتمندی، خنده و شوخ‌طبعی، روابط اجتماعی، کار و شغل، اوقات فراغت، درآمد، طبقه اجتماعی، تحصیلات، شخصیت، سن، جنسیت، مذهب و خُلق مثبت.
این موضوعات، از دو حوزه دین و روان‌شناسی هستند و شباهت‌های بسیاری با هم دارند. تمام این موضوعات را می‌‌توان با یکدیگر، مقایسه و تطبیق نمود. جالب آن که تقریباً همه آنها با هم همبستگی مثبت دارند؛ یعنی دین، داشتن مسکن را باعث سعادت دانسته شده است و در تحقیقات روان‌شناسی نیز، مسکن، باعث شادکامی و رضایتمندی است. شبیه به این، در مورد موضوعات دیگر نیز وجود دارد.
پس در یک عبارت، می‌‌توانیم چنین بگوییم که تمام مصادیق سعادت دنیوی با مسائل شادکامی در روان‌شناشی، همخوانی دارند، مگر در موارد نادر که بدان‌ها اشاره خواهد شد. در ادامه بحث، به چند تفاوت بین روان‌شناسی و حوزه دین، اشاره خواهد شد.

تفاوت اوّل

یکی از تفاوت‌های جالب، تفاوت در یکی از مصادیق سعادت و شادکامی است. بررسی‌های شادکامی، در دوران مختلف زندگی نشان می‌دهد که شادکامی خانواده‌ها در دو دوره، تنزّل می‌یابد: یکی، اوایل تولّد فرزندان است و دوره دوم، دوره نوجوانیِ فرزندان است. امّا متون اسلامی، داشتن فرزند را به طور مطلق، جزء سعادت به شمار می‌‌آورند.


سعادت و شادکامي از ديدگاه اسلام
104

پس نتیجه آن که مقایسه کلّی و وجودشناسی مفهوم سعادت در دین، با مفهوم شادکامی در روان‌شناسی ممکن نیست.
با توجّه به این که سعادت در مکاتب مادّی، عمدتاً دنیایی تعریف شده است، روان‌شناسی نیز این سطح از معنا را پذیرفته است و دین را نیز به لحاظ ماهوی به گونه‌ای تعریف کرده‌اند که لاجرم، تأثیر و تأثّرات آن را باید در همین سطح، نگاه کرد. برای نمونه، ما در تحقیقات حوزه روان‌شناسی مثبت، موضوعاتی مانند مذهب، گذشت و تواضع را مشاهده می‌‌کنیم؛ امّا تأثیرات این مفاهیم در حوزه‌هایی بحث شده‌اند که با تقسیم‌بندی ما، حوزه‌های دنیایی محسوب می‌‌شوند. نمونه آن، رابطه مذهب با شادکامی، رضایت از زندگی و بهداشت روانی است. مجموعه این مفاهیم، اگر چه مفاهیم ارزشمندی هستند؛ امّا حوزه تأثیرگذاری آنها در زندگی دنیایی انسان‌هاست؛ یعنی برای روان‌شناسی، مفهومی مانند آخرت، کاری شناخته شده نیست؛ امّا اعتقاد به آخرت یا اعتقاد به هر چیز دیگری و تأثیرات آن اعتقادات بر سلامت فیزیکی و روانی افراد، شادکامی و رضایت از زندگی، مفاهیم آشنایی برای روان‌شناسی است و این مسئله نیز به خاطر ویژگی روش در تحقیق روان‌شناسی است.
حال با این مقدّمه کوتاه، معلوم می‌‌شود که مقایسه کلّی و مطلق شادکامی و سعادت، درست نیست؛ امّا از آن جا که بخشی از روایات ما به سعادت دنیوی می‌پردازند، لذا ما بخش سعادت در دین را با مفهوم شادکامی در روان‌شناسی، مورد مقایسه قرار می‌‌دهیم.

ب. مقایسه در سطح جزئیات

همان طور که گذشت، مقایسه کلّی سعادت دینی و شادکامی در روان‌شناسی ممکن نیست؛ امّا بسیاری از موضوعات جزئی در هر دو

  • نام منبع :
    سعادت و شادکامي از ديدگاه اسلام
    سایر پدیدآورندگان :
    حمزه عبدي
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1391
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 5444
صفحه از 112
پرینت  ارسال به