73
سياست نامه امام علي عليه السلام

هيچ چيز نمى تواند مانع اجراى قوانين اصيل اسلامى در دستگاه قضايى شود، مصالح نظام، در چگونگى اجراى احكامْ جايگاهى ويژه دارد. ايشان در جايى به دليل شرايط خاصّ اجتماعى، فرهنگى و سياسى، و برداشت ويژه مردم از قانون الهى، داورى بر اساس قوانين اصيل و استوار اسلامى را تفرقه آفرين تشخيص داده است و با اجراى آن، اساس حكومت را متزلزل ديده، داورى را روا ندانسته است تا جامعه دچار تفرقه نشود. چنين است كه امام به شريح مى فرمايد:
إقضِ كَما كُنتَ تَقضي ، حَتّى يَجتَمِعَ أمرُ النّاسِ . ۱ همان گونه كه در گذشته داورى مى كردى ، داورى كن ، تا كار جامعه سامان (انسجام) گيرد .

شش ـ سياست هاى امنيتى

جامعه ناامن و آكنده از هرج و مرج، به جنگلى بى قانون و آشفته، مانندتر است تا به جامعه انسانى. در نگاه على عليه السلام ، جامعه تهى از آرامش و امنيت، بدترين سرزمين هاست. امام، از جمله مهم ترين دلايل پذيرش حكومت را بازگرداندن آرامش و امنيت به جامعه دانست. بدين سان، آن بزرگوار، توجّهى بليغ به امنيت داشت . اصول و شيوه هاى سياست هاى امنيتى امام و تلاش آن بزرگوار در ايجاد امنيت را بدين گونه مى توان برشمرد:

۱ . تأسيس نظام اطّلاعاتى كارآمد

گو اين كه در سيره امام على عليه السلام ، از تشكيلاتى با عنوان «نظام اطّلاعاتى» سخن نرفته است، امّا نصوص مختلف و پراكنده اى كه در زمينه مأموريت هاى اطّلاعاتى وجود دارد، و اقداماتى كه آن بزرگوار، به روزگار حكومتش بر اساس جمع آورى

1.بنگريد به : ص ۳۴۷ (ح ۳۹۹) .


سياست نامه امام علي عليه السلام
72

توصيه مى كند كه قاضيان، در امورى كه اختلافى است، با هم سخن بگويند و با بحث و بررسى، به وحدت نظر برسند، و اگر چنين نشد، مسئله را به رهبر ارائه دهند و بر حكم او گردن نهند؛ يعنى مسئوليت ايجاد وحدت رويه در داورى، به واقع، به عهده پيشواى جامعه است.

۷ . تساوى همگان در برابر قانون

امام على عليه السلام ، بر برابرى همگان در اجراى احكامْ تأكيد مى كند. در نظام علوى، همه مردم، در برابر قانونْ يكسان هستند و دستگاه قضايى، از چنان مكانت و جايگاهى استوارْ برخوردار است كه مى تواند قانون را درباره همگان اجرا كند و مردم نيز، در تمام لايه هاى اجتماع، حتى در سطح حاكمان، به حكم قاضيان و دستگاه قضايى تن دهند. امام، در آموزه هايش بر اين برابرى تأكيد مى كرد و با آن همه عظمت و جلالت و جايگاه والا در علم و عمل، در برابر دستگاه قضايى حكومت خود، فروتنانه مى ايستاد و به پرسش هاى قاضى منصوب خود، پاسخ مى گفت و بدين سان، هم اهمّيت دستگاه قضايى را نشان مى داد و هم از جايگاه داورى حراست مى كرد و هم عملاً، پاسدارى از حقوق مردم را نشان مى داد؛ تا مگر درسى باشد براى همگان و آيندگان.

۸ . جايگاه مصالح نظام اسلامى در صدور حكم

پيش تر آورديم كه على عليه السلام ، «حقيقت» را هرگز به مسلخ «مصلحت» نمى بُرد و با تكيه بر مصالح مشخّص، موضع نمى گرفت؛ ولى او پيشوا بود، پيشواى مردم و حافظ نظامِ در خدمت مردم. بدين سان، براى برترين مصلحت، كه حفظ نظام بود ـ نظامى كه در خدمت مردم و براى آنان است ـ ، جايگاه و ارزشى والا قائل بود.
امام، در داورى ها اذعان مى دارد كه به مصالح نظامْ توجه شود. در نظام علوى كه

  • نام منبع :
    سياست نامه امام علي عليه السلام
    سایر پدیدآورندگان :
    محمّد محمّدی ری شهری، با همکاری: سید محمد کاظم طباطبایی و سید محمود طباطبایی نژاد، ترجمه: مهدی مهریزی
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1381
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 4165
صفحه از 435
پرینت  ارسال به