65
سياست نامه امام علي عليه السلام

ارتباط مستقيم داشته باشند؛ شخصاً با آنها ديدار كنند و از مشكلاتشان، آگاه شوند. امام مى فرمايد: مردم، غالباً رنج كشيده اند، درد ديده اند و بر آنها ستم روا شده است. بدين جهت، اگر فرصتى براى واگويى دردها و رنج ها پيدا كنند، شايد به درشتى سخن بگويند. لذا به كارگزاران خويش سفارش مى كند تا لحن درشت و گاه كَج خُلقى ها و تلخى ها و برخوردهاى ناصواب مردم را تحمّل كنند، هرگز در برخورد با آنان، خشم نگيرند، با چهره اى خندان و كلامى مهربان با مردم برخورد كنند، و اگر بر لغزش هايى از مردمانْ آگاه شدند كه در پنهان و به دور از ديده مردمْ انجام داده اند، در مورد آنها تفحّص نكنند.
امام على عليه السلام مى كوشيد كه پيوند مردم با حكومت، روشن، شفّاف و به دور از ابهام باشد. از اين رو، به كارگزاران سفارش مى كرد تا با تلاش و صداقت، زمينه هاىِ سوءظن مردم به حكومت را بزدايند، و اگر غوغاسالارانى با جوسازى، كارگزاران را به تجاوز به حقوق مردمْ متّهم كردند، سعى كنند كه با برخورد روياروى و صادقانه و توضيح و تشريح هاى شفّاف، دلايل اقدامات خود را روشن كنند و هرگز در ذهن مردمان، درباره حكومت، ابهامى باقى نگذارند، و اين همه، نشانِ ارج و عظمت مردم است در ديدگاه على عليه السلام .

۵ . حمايت از ستمديدگان

امام على عليه السلام ، ستاندن داد مظلوم از ظالم را «پيمان الهى» مى داند. پس بر يارى مظلوم، تأكيد مى كند و بر ستيز با ظالم، پاى مى فشارد. يارى رسانى مظلومان و ستيزندگى با ظالمان، از جمله آخرين وصيّت هاى او به امام حسن و امام حسين عليهماالسلامو تمام كسانى است كه در گذرگاه زمان، وصيّت امام را مى شنوند.
على عليه السلام ، از هر فرصتى براى گسترش فرهنگ ستم ستيزى و حمايت از ستمديدگان، بهره مى گرفت و از مردم، براى اصلاح اجتماع و پيوندهاى اجتماعى و


سياست نامه امام علي عليه السلام
64

چون خودش قرار گيرد، هرگز استقلالش را وا نمى نهد و بردگى را نمى پذيرد. تنها چنين كسى شايستگى آزادى را دارد. به گفته امام على عليه السلام :
مَن قامَ بِشَرائِطِ العُبودِيَّةِ أهلٌ لِلعِتقِ . ۱ آن كه به شرايط بندگى [ خدا] قيام كند ، شايسته آزادى است .
شرايط عبوديت، گردن نهادن به بندگى خداوند و پذيرفتن قوانين الهى است كه هيچ فرايندى جز استقلال، آزادى و حريّت واقعى نخواهد داشت و سر باز زدن از آن، بازگشت به «رقّيت» و «بردگى» است، گرچه با ظاهرى آزادى نما.

۴ . مردمدارى

مردمدارى، ارج نهادن به مردم، و توجّه به عموم آنان، از جلوه هاى والاى سياست هاى اجتماعى حكومت علوى است. در نگاه على عليه السلام ، تعامل مردم، بايد از سرِ مهر و شفقت باشد و حاكمان، بايد به مردم، ديدگاه هاى آنها و آرمان هايشان ارج بگزارند. سياستمداران، در حكومت ها غالباً مى كوشند تا «ملأ» و قدرت مآب ها و به ديگر سخن، خواصّ عرصه سياست را راضى نگه دارند، گرچه به بهاى نارضايتى مردم.
امام على عليه السلام ، در جهت عكس اين سياست فرموده است:
فَإِنَّ سُخطَ العامَّةِ يُجحِفُ بِرِضَى الخاصَّةِ وإنّ سُخطَ الخاصَّةِ ، يُغتَفَرُ مَعَ رِضَى العامَّةِ . ۲ به درستى كه خشم عمومى ، به خشنودى خواص ، زيان رساند ، و خشم خواص ، با رضايت عمومى قابل گذشت است .
امام على عليه السلام ، به كارگزاران سفارش مى كرد كه با مردم، مهربان باشند و با آنها

1.بنگريد به: ص ۳۱۵ (ح ۳۱۰).

2.بنگريد به: ص ۳۱۶ (ح ۳۱۷) .

  • نام منبع :
    سياست نامه امام علي عليه السلام
    سایر پدیدآورندگان :
    محمّد محمّدی ری شهری، با همکاری: سید محمد کاظم طباطبایی و سید محمود طباطبایی نژاد، ترجمه: مهدی مهریزی
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1381
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 4207
صفحه از 435
پرینت  ارسال به