كسى كه مى خواهد دست به جنگ آرد، و نه چنان دور باش، مانند كسى كه از كارزار بيم دارد، تا دستور من به تو رسد ؛ و بدرفتارىِ آنان، شما را وا ندارد كه جنگ را آغاز كنيد، پيش از آن كه آنان را [ به راه راست] فرا خوانيد و درِ عذر را به رويشان ببنديد. ^۱

۴۶۸.امام على عليه السلام ـ از نامه اش به گروهى از فرماندهان سپاهش ـ :اگر [ دشمنان ]به سايه فرمانبرى بازگشتند، اين همان است كه ما دوست مى داريم، و اگر كار آنان به جدايى و نافرمانى كشيد، آن را كه فرمانت بَرَد، به سوى آن كه نافرمانى كند، برانگيز؛ و بى نياز باش بدان كه فرمانت بَرَد از آن كه از يارى ات پاى پس نهد؛ زيرا آن كه جنگ را خوش ندارد، نبودنش بهتر از بودن است و نشستنش از برخاستن، سودمندتر است . ^۲

۴۶۹.امام على عليه السلام :اگر دشمن بر شما يورش آورد ، پس بر درِ خندق ها آرايش گيريد كه در آن جا جز شمشيرها چيزى نيست ، و پس از منظّم كردن صف ها بر زمين ، استوار باشيد . به صورت دشمنان منگريد و شمارِ آنان، شما را به وحشت نيندازد و به سرزمين ها [ و جبهه] خود بنگريد؛ و اگر بر شما حمله ور شدند، بر روى اسب ها خم شويد و در پناه سپرها پنهان شويد، [ چونان] دژى محكم كه شكافى در آن نيست؛ و اگر پشت كردند، با شمشيرها بر آنها حمله ور شويد. اگر ايستادند، شما هم به سمتى ديگر بايستيد، و اگر فرار كردند، به سويشان بشتابيد و به جستجويشان برخيزيد. ^۳

۴۷۰.امام على عليه السلام :اگر خداى ناكرده در ميان شما شكستى رُخ داد، جمع شويد و خدا را ياد كنيد و يادآوريد آنچه بر گُريختگان از نبرد، وعده [ كيفر] داده شده است و آن را كه در حال پشت كردن به دشمن ديديد، نكوهش كنيد. پرچم ها را

فراز پشته ها و كناره نهرها بگماريد تا براى شما ديده بانى كنند كه مبادا دشمن، بر شما از جايى كه مى ترسيد و يا جايى كه از آن بيم نداريد ، فرود آيد.
هنگامى كه فرود آمديد، با هم فرود آييد، و وقتى كوچ كرديد، با هم بكوچيد . هنگامى كه شب شما را فرا گرفت و فرود آمديد، لشكرگاه را با نيزه ها و سپرها بپوشانيد و تيراندازها را پشتِ سپرها بگماريد كه مبادا فريب بخوريد يا غفلت بر شما مستولى گردد.
خود، لشكرت را نگاهبانى كن و بپرهيز از آن كه به خواب روى يا شب را به روز آورى، مگر با خوابِ اندك يا در حدّ چشيدن، و همين شيوه و روش را داشته باش تا به دشمن رسى.
بر تو باد درنگ در جنگ؛ و بپرهيز از عجله، مگر آن كه فرصتى مناسبْ فراهم آيد؛ و بپرهيز از اين كه نبرد كنى، مگر آن كه آنان آغاز كنند يا دستور من به تو رسد. درود و رحمت خدا بر تو باد! ^۱

۴۶۷.امام على عليه السلام ـ از سفارش او به معقل بن قيس رياحى، هنگامى كه او را با سه هزار [ سپاهى] به عنوان پيشرو به سوى شام روانه كرد ـ :پروا دار از خدايى كه حتماً او را ملاقات كنى و پايانى جز او ندارى. نبرد مكن، مگر با آنانى كه با تو نبرد كنند. در خُنُكى بامداد و عصرْ حركت كن و در ميانه روز، مردمان را فرود آور، و در حركتْ رفاه و آسايش را منظور دار و سرِشب، راه مرو كه خداوند، آن را براى آرامش و بار انداختن قرار داده ، نه براى كوچ كردن . پس سرِشب، خود را آسوده دار و مَركبت را نيز از خستگى بيرون آر. پس چون شب را آسودى، هنگامى كه سحر پديدار شود يا سپيده بامداد آشكار گردد، در پناه بركت خداوندْ حركت كن، و چون دشمن را ديدى، در ميان لشكرت بايست و به دشمن، نه چندان نزديك شو، مانند