۴۵۶.امام على عليه السلام :از دشمنت عيبجويى مكن، گرچه او از تو عيبجويى كند. ^۱

۸ / ۱۲

نرم خويى تا زمانى كه توطئه در كار نباشد

۴۵۷.امام على عليه السلام :نرم خويى، تيزىِ مخالفت را كُند سازد. ^۲

۴۵۸.امام على عليه السلام ـ در حكمت هاى منسوب به ايشان ـ :به دشمنت ، اندازه اى نزديك شو كه به خواسته ات برسى، و در نزديكى به او زياده روى منما تا خود و ياورت را خوار سازى. در چوبى كه در برابر خورشيد نصب شده، بنگر. اگر آن را مايل كنى، سايه اش بسيار شود و اگر در مايل كردن زياده روى كنى، سايه كم گردد. ^۳

۴۵۹.تاريخ الطبرى ـ به نقل از عبد الملك بن ابى حرّه حنفى ـ :على عليه السلام روزى براى ايراد سخنرانى بيرون رفت. او در حال سخنرانى بود كه خوارج، در گوشه هاى مسجد، شعار «لاحكم الاّ للّه ؛ حكمرانى جز براى خداوند نيست!»، سر دادند.
على عليه السلام فرمود: «اللّه اكبر! سخن حقّى است كه از آن، باطلْ اراده مى شود. اگر ساكت شوند، از آنان صرف نظر مى كنيم، و اگر سخن گويند، با آنان احتجاج مى ورزيم، و اگر بر ما خروج كنند، با آنان پيكار خواهيم كنيم». ^۴

۴۶۰.السنن الكبرى ـ به نقل از كثير بن نمر ـ :در حالى كه در نماز جمعه بودم و على عليه السلام بر منبر بود، مردى به پا خاست و گفت: «لا حكم الاّ للّه ؛ حكمرانى جز براى خداوند نيست!» .
مردى ديگر هم به پا خاست و گفت: «لا حكم الاّ للّه !». آن گاه خوارج از گوشه هاى مسجد، به پا خاستند. على عليه السلام با دست به آنان اشاره كرد كه بنشينند [ و

زبان او آزارى نبينند، جز آن كه براى حق باشد؛ و آزار مسلمانان روا نيست، مگر آن جا كه واجب شود. ^۱

۸ / ۱۱

پرهيزاندن از دشنام

۴۵۵.وقعة صفين ـ به نقل از عبد اللّه بن شريك ـ :حجربن عدى و عمرو بن حمق بيرون شدند، در حالى كه برائت و لعن بر شاميان را آشكار مى كردند . على عليه السلام به آنان پيغام داد كه از آنچه به من خبر رسيده، خوددارى كنيد.
آن دو نزد على عليه السلام آمدند و گفتند: اى اميرمؤمنان! مگر ما برحق نيستيم؟
فرمود: «چرا».
گفتند: مگر آنان بر باطل نيستند؟
فرمود: «چرا».
گفتند: پس چرا ما را از دشنام دادن آنان، باز داشتى؟
فرمود: «دوست نداشتم شما جزو لعن كننده ها و دشنام دهنده ها باشيد كه دشنام بدهيد و برائت بجوييد؛ امّا اگر بدى هاى رفتارى آنان را بازگو مى كرديد ومى گفتيد: روش آنان چنين است و رفتارشان چنان است ، به سخن حق، نزديك تر بود و در عذر آورى، رساتر؛ و اگر به جاى لعن آنان و برائت جُستن از آنها مى گفتيد: بار خدايا! خون ما و آنان را حفظ كن، ميان ما و آنان را اصلاح كن و آنان را از گمراهى برَهان، تا آن كه حق را نمى داند، بشناسد و آن كه به گمراهى و دشمنى آزمند است، از آن باز ايستد ، اين، نزد من دوست داشتنى تر بود و براى شما بهتر».
آن دو گفتند: اى امير مؤمنان! پندت را مى پذيريم و به ادب تو مؤدّب مى شويم. ^۲