راجعون ) بر زبان داشت ، آمد و گفت : امروز رشته جانشينى نبوت گسست ؛ تا درِ خانه اى كه امير مؤمنان در آن بود ، ايستاد و گفت: اى ابوالحسن ، خداى تو را رحمت كند! تو نخستين كسِ اين قوم بودى در اسلام ، و خالص ترينِ آنان در ايمان... ناتوانِ خوار ، نزد تو توانمند و گران مايه بود ، تا حقّش را بستانى ، و توانمند گران مايه ، نزدِ تو ناتوان و خوار بود تا از او حق را بستانى ، و نزديك و دور نزد تو در اين جهت ، برابر بودند. ^۱

ر . ك : ص ۳۱۸ (ارتباط مستقيم با مردم) .

۶ / ۱۲

بنياد نهادن صندوق شكايات

۳۵۵.صبح الأعشى:نخستين كسى كه مكانى را بنياد كرد كه در آن ، شِكوه داد خواهان افكنده مى شد، امير مؤمنان على بن ابى طالب عليه السلام بود . ^۲

۳۵۶.الأوائل ـ به نقل از محمد بن سيرين ـ :على عليه السلام ، خانه اى بنياد كرد كه مردم ، عرضِ حال خود را در آن مى افكندند ، تا آن كه برايش دشنام نوشتند و در آن افكندند. آن گاه ، آن را كنار گذارد. ^۳

۳۵۷.شرح نهج البلاغة:براى امير مؤمنان ، خانه اى بود. آن را بيت القصص (صندوق گزارش ها و شكايات) ناميد و مردم ، نامه هاى خود را در آن مى افكندند. ^۴

۳۵۸.امام على عليه السلام ـ به يارانش ـ :هركس از شما از من خواسته اى دارد ، آن را در كاغذى بنگارد تا چهره هاتان را از خواستن ، مصون دارم. ^۵

به كمرش آويزان . آن كه بر او حكم تازيانه روا مى شد ، او را مى زد و آن كس كه حكم شمشير بر او بار مى شد ، به سرعت به اجرا مى گذارد.
ناگاه ، جوان متوجّه شد كه امير مؤمنان شمشيرش را كشيده ومى گويد : «تو را به نيكى فرمان مى دهم و از زشتى باز مى دارم. معروف را رد مى كنى؟ توبه كن ، وگرنه تو را مى كشم» .
راوى گويد: مردم ، از كوچه هاى اطرافْ رو آوردند و سراغ امير مؤمنان را مى گرفتند تا در برابرش ايستادند . [ در اين هنگام ]جوان پشيمان شد و گفت: اى امير مؤمنان! از من درگذر. خداوند از تو درگذرد! به خدا سوگند ، [ از اين پس ]زمينى خواهم بود كه بر من پا گذارد.
پس زن را فرمان داد كه به خانه اش رود و خود بازگشت ، در حالى كه مى گفت: « لا خَيْرَ فِى كَثِيرٍ مِّن نَّجْوَلـهُمْ إِلاَّ مَنْ أَمَرَ بِصَدَقَةٍ أَوْ مَعْرُوفٍ أَوْ إِصْلَـحِم بَيْنَ النَّاسِ ؛ ^۱ در بسيارى از رازگويى ايشان ، خيرى نيست، مگر كسى كه [ بدين وسيله ]به صدقه يا كارپسنديده يا سازشى ميان مردم ، فرمان دهد .
سپاسْ خداى را كه به واسطه من ، ميان زن و شوهرى صلح برقرار ساخت. خداوند ـ تبارك و تعالى ـ مى فرمايد: در بسيارى از رازگويى ايشان ، خيرى نيست ، مگر كسى كه [ بدين وسيله] به صدقه يا كارپسنديده يا سازشى ميان مردم ، فرمان دهد؛ و هركس براى طلب خشنودى خدا چنين كند ، به زودى او را پاداش بزرگى خواهيم داد » . ^۲

۳۵۴.الكافى ـ به نقل از اُسيد بن صفوان، صحابى پيامبر خدا صلى الله عليه و آله ـ :چون روز رحلت اميرمؤمنان فرا رسيد، شهر كوفه از گريه[ ى مردم] به لرزه درآمد و مردم ، مانند روز رحلت پيامبر صلى الله عليه و آله متحيّر ماندند .
[ در اين ميان ]مردى گريان و شتابان در حالى كه كلمه استرجاع ( إنّا للّه وإنّا إليه