توضيحى در باره چگونگى تقسيم درآمدهاى عمومى در صدر اسلام

اصطلاح «بيت المال» در متون روايى، يك اصطلاح عام براى درآمدهاى عمومى مسلمانان است كه براى مصرف در اختيار حكومت اسلامى قرار مى گيرد . از بررسى جامعِ روايات، به طور كلّى دوگونه مورد مصرف براى بيت المال به دست مى آيد : مصارف خاص و مصارف عام .

۱ . مصارف خاص

اين قسم ، آن دسته از مصارف عمومى را كه داراى عنوانى خاص هستند، شامل مى شود، مانند : تأمين فقرا و مستمندان و از كارافتادگان و خانواده هاى شهدا ، تأمين حقوق كارگزاران بيت المال و قضات و سربازان ، آموزش و بهداشت ، مخارج زندانيان ، بدهى بدهكاران ، ديه مقتولانى كه ضامن شخصى ندارند ، عمران و آبادى شهرها و . . .

۲ . مصارف عام

در صدر اسلام، پس از تأمين مصارف خاص ، مازاد بيت المال بين عموم مسلمانان تقسيم مى گرديد . در متون روايى از اين نوع مصرف، به عنوان حقّ عام افراد در بيت المال، ياد گرديده است .
توزيع مطلوب بيت المال از ديدگاه اسلام، دو ويژگى اساسى را مورد تأكيد قرار

پراكنده مى شويد و با من ، مخالفت مى ورزيد. ^۱

۲۴۶.امام على عليه السلام ـ درباره گروهى از مردمان مدينه كه به معاويه پيوستند ـ :عدالت را شناختند و ديدند و شنيدند و آن را دريافتند و دانستند كه مردم ، نزد ما در حق ، برابرند ؛ امّا گريختند به سوى برترى جويى و امتيازطلبى. پس دور باشند از رحمت خدا! ^۲

ر . ك : ص ۳۰۷ (به پا داشتن عدالت) .