۳ / ۱۱ ـ ۵

عثمان بن حُنَيف

۱۲۸.امام على عليه السلام ـ از نامه اش به عثمان بن حنيف انصارى كه كارگزارش در بصره بود و خبر يافت كه به ميهمانى گروهى از مردم بصره ، فرا خوانده شده و او بدان جا رفته است ـ :پس از حمد و سپاس خداوند؛ اى پسر حنيف! به من خبر رسيده است كه مردى از جوانان بصره، تو را بر سفره اى دعوت كرده و تو به سوى آن شتافته اى. خوردنى هاى رنگارنگ برايت مهيّا شده و كاسه ها پيشت نهاده شده است. گمان نمى كردم تو ميهمانى مردمى را بپذيرى كه نيازمندان آنها به جفا رانده شده و توانمندان آنها دعوت شده بودند. بنگر بدانچه از اين سفره بر مى دارى. اگر حلال و حرامش را ندانى، بيرون انداز و از آنچه مى دانى حلال است ، استفاده كن.
آگاه باش كه هر پيروى را پيشوايى است كه به وى اقتدا مى كند و از نور دانش او روشنى مى جويد. بدان كه پيشواى شما از دنياى خود ، به دو جامه فرسوده اكتفا كرده و از خوراكى ها ، به دو گِرده نان. بدانيد كه شما چنين نتوانيد كرد؛ ليكن مرا يارى كنيد به پارسايى و كوشيدن و پاك دامنى و درستى ورزيدن.
به خدا سوگند كه از دنياى شما زرى نيندوختم و از غنيمت هاى آن ، ذخيره ننمودم، و بر جامه كهنه ام ، وصله اى نيفزودم و از زمين آن ، به اندازه يك وجب تصرّف نكردم و نه چيزى جز به اندازه خوراك چارپاى پشتْ زخمى برگرفتم ، در حالى كه آن هم در چشم من پست تر و بى ارزش تر از داروى گَس و تلخى است.
آرى؛ از آنچه آسمان بر آن سايه افكنده، فدك در دست ما بود. مردمانى بر آن، بخل ورزيدند و مردمانى سخاوتمندانه از آن چشم پوشيدند؛ و بهترين داور، پروردگار است.
و مرا با فدك و جز فدك، چه كار است ، در حالى كه فردا جايگاه آدمى، گور است كه نشانه هايش، در تاريكى آن از ميان مى رود و خبرهايش نهان مى گردد ، در

افزون داشت و ساخت و برافراشت و بياراست و اندوخت و به گمان خويش، براى فرزند، مايه گذاشت، كه همگان را در جايگاه رسيدگى و حساب و محلّ پاداش و عقابْ روانه كند ، آن گاه كه كار داورى به نهايت رسد، وَ خَسِرَ هُنَالِكَ الْمُبْطِـلُونَ ؛ ^۱ و آن جاست كه تبه كاران، زيان كنند . براين سند ، خِرد گواهى دهد، هرگاه از بندِ هوا و دلبستگى هاى دنيا بيرون رود». ^۲

۳ / ۱۱ ـ ۴

عبد اللّه بن عبّاس

۱۲۶.امام على عليه السلام ـ از نامه اى كه به عبد اللّه بن عبّاس، كارگزارش در بصره نوشت ـ :اى ابن عبّاس ، خداى تو را بيامرزد! در آنچه بر دست و زبانت از خوبى و بدى جارى مى شود، درنگ كن. به درستى كه من و تو در اين امر، شريك هستيم. خود را در جايگاه خوش گمانى من قرار ده و ديدگاهم را نسبت به خودت سُست منما. والسلام! ^۳

۱۲۷.امام على عليه السلام ـ از نامه اش به ابن عبّاس ـ :پس از حمد و سپاس خداوند؛ خبر كارى از تو به من رسيده كه اگر انجام داده باشى، خدا را به خشم آورده اى و امانتت را خراب كرده اى و نافرمانىِ امامت را نموده اى و به مسلمانان ، خيانت كرده اى. خبر رسيده كه زمين ها را پاكسازى كرده اى و آنچه را در اختيارت بود، به مصرف رسانده اى. حساب هايت را برايم بفرست و بدان كه حسابرسىِ خداوند، شديدتر است از حسابرسى مردم. والسلام! ^۴

ر . ك : دانشنامه امير المؤمنين : ج ۱۲ ، ص ۲۰۴ (عبد اللّه بن عبّاس) .