نمى انگيزد و ناتوانى، آنان را بر جاى نمى نشانَد.
به آنان كه صاحب فتوّت و بزرگ منشى اند و از خاندانى پارسايند و از سابقه اى نيكو برخوردارند، نزديك شو. سپس به دليران و رزم آوران و بخشندگان و جوان مردانى كه بزرگوارى و خوبى ها را در خود فراهم آورده اند ، نزديك باش. پس در كارهاى آنان، چنان بينديش كه پدر و مادر، نسبت به فرزندان خويش مى نگرند...
پس در كار كارگزاران خويش بينديش و آنان را پس از آزمون، به كار گمار و به ميل خود و بدون مشورت، آنان را به كار مگير كه اين [ خودسرى و خودرأيى]، شاخه هاى ستم و خيانت را گِرد آورد. چنين افرادى را از ميان كسانى كه تجربه و حيا دارند و از خاندان هاى شايسته كه در مسلمانى قدمتى بيشتر دارند، جستجو كن؛ زيرا كه آنان ، داراى خُلق و خويى گرامى ترند و آبرويشان، محفوظ تر و طمعشان، كم تر و عاقبت نگريشان ، فزون تر است...
البته در گزينش آنان، تنها به خواست و اطمينان و خوش گمانى خود، اعتماد مكن؛ چرا كه شخصيت ها براى جلب نظر زمامداران، به آراستن ظاهر و خوش خدمتى مى پردازند؛ ولى در پسِ آن، از خيرخواهى و امانتدارى نشانى نيست؛ ليكن آنان را به خدمتى كه براى كارگزاران نيكوكارِ پيش از تو عهده دار آن بوده اند ، بيازماى و بر كسى اعتماد كن كه نيكوترين اثر را در ميان همكاران داشته و به امانتدارى، از همه شناخته شده تر است كه اين، نشانه خيرخواهى تو براى [ دينِ] خدا و كسانى است كه كار آنها را بر عهده گرفته اى.
بر سرِ هريك از كارهايت رئيسى بگمار كه بزرگىِ كار، او را ناتوان نسازد و بسيارى اش ، وى را پريشان نكند. هر عيبى كه در ديوانداران تو باشد و تو از آن بى خبر باشى ، بر عهده توست. ^۱

۱۰۴.امام على عليه السلام ـ در عهدنامه اش به مالك اشتر ـ :براى سرپرستى كارها،

است كه در زمين ديگرى كشت نمايد. ^۱

۱۰۰.امام على عليه السلام :از ابلهى است: شتابِ پيش از توان يافتن، و درنگ كردنِ پس از فرصت . ^۲

۱۰۱.امام على عليه السلام ـ در توصيف قرآن ـ :بدانيد كه در قرآن است دانشِ آنچه كه [ در آينده] مى آيد، و سخن از گذشته ها و درمان دردها و راهِ سامان دادن كارها. ^۳

۱۰۲.امام على عليه السلام ـ در سفارشى به حسن و حسين عليهماالسلام هنگامى كه ابن مُلجَم، او را ضربت زده بود ـ :سفارش مى كنم شما را و همه فرزندان و بستگان و هر آن كه را نامه ام به وى رسد، به پرهيزگارى و نظم در كارها. ^۴

۳ / ۶

گزينش كارگزاران شايسته

۱۰۳.امام على عليه السلام ـ در عهد نامه اش به مالك اشتر ـ :هريك از تهى دستان را بر زمامدار ، حقّى است به اندازه اى كه زندگى اش را سامان دهد و زمامدار ، چنان كه بايد، از عهده آنچه خداوند بر او واجب كرده، برنيايد، جز با كوشش و يارى جُستن از خداوند و آماده كردن خويش بر همراهى حق و پايدارى در انجام دادن آنچه بر او آسان باشد يا دشوار.
از ميان لشكريانت ، آن را كه از نظر تو براى خدا و پيامبر و امام خود، خيرخواه تر است، به فرماندهى برگزين؛ كسى كه دامنش پاك تر و بُردبارى اش بيشتر است؛ از ميان آنان كه دير به خشم آيند، و به پذيرش پوزش ، تن دهند و بر ناتوانان رحمت آورند، و در برابر قوى دستان، سر فرود نياورند، و از آن كسان كه درشتى ، آنان را بر