فصل دوم : اصلاحات علوى

۲ / ۱

فرياد عدالت و پژواك آن

۶۲.شرح نهج البلاغة ـ به نقل از ابوجعفر اسكافى ـ :[ امام على عليه السلام ] در دومين روز بيعت خود كه روز شنبه نوزدهم ذى حجّه بود ، بر منبر رفت ، خدا را حمد كرد و ستايش نمود و بر محمّد ، درود فرستاد . آن گاه ، نعمت هاى خداوند را بر مسلمانان ، برشمرد . سپس از دنيا ياد كرد و مردم را به بى رغبتى در آن دعوت كرد و از آخرت ، ياد كرد و مردم را بدان ، ترغيب نمود . آن گاه فرمود:
«پس از حمد و ستايش خداوند ؛ به درستى كه چون پيامبر خدا قبض روح شد ، مردم ، ابوبكر را به خلافت رساندند . پس از آن ، ابوبكر ، عمر را به خلافت برگزيد . عمر هم به روش ابوبكر ، عمل كرد . آن گاه ، خلافت را در شوراى شش نفره قرار داد و نتيجه امر ، به حكومت عثمان ، منتهى شد و از او كارهايى سر زد كه نزد شما ناپسند و پسنديده بود ، تا اين كه محاصره و كشته شد . سپس با رغبت نزد من آمديد و از من خواستيد كه رهبرى شما را بپذيرم . همانا من هم مردى از شمايم كه سود و زيانم ، مانند شماست و خداوند ، ميان شما و اهل قبله درى را گشود . فتنه ها مانند

حسّان ، از ترسوترين مردمان بود كه در هيچ يك از جنگ هاى پيامبر صلى الله عليه و آله حضور نداشت . ^۱ وى از طرفداران عثمان بود و از امام على عليه السلام روگردان . ^۲ در بيعت با على عليه السلام شركت نجُست و در هيچ يك از جنگ هاى آن حضرت ، حضور نداشت . او پس از خلافت على عليه السلام هم شعرى در بزرگداشت حضرتْ نسُراييد .
حسّان ، شصت سال در عصر جاهليت و شصت سال هم در زمان اسلام ، زندگى كرد . ^۳

۶۱.المستدرك على الصحيحين ـ به نقل از عروه، از صفيه دختر عبدالمطّلب ـ :من نخستين زنى بودم كه مردى را كشتم. من در پناهگاه حسّان بن ثابت بودم . او به هنگام خندق كندن پيامبر صلى الله عليه و آله ، با زنان و كودكان ، همراه ما بود .
صفيه گفت: مردى يهودى از نزديكى ما گذشت و اطراف پناهگاه مى چرخيد . به حسّان گفتم: اين يهودى به پناهگاه نزديك شده و من مطمئن نيستم كه بر اسرار ما پى نبُرد . پيامبر صلى الله عليه و آله و يارانش از ما بى خبرند . به سوى او برو و او را بكُش .
حسّان گفت: خداوند ، تو را بيامرزد، اى دختر عبدالمطّلب! سوگند به خداوند كه تو مى دانى من اهل چنين كارى نيستم .
صفيه گفت: وقتى حسّان چنين گفت و نزد او چيزى نيافتم ، كمربندى به كمر بستم ستونى را از پناهگاه برداشتم ، بيرون آمدم و بر يهودى فرود آوردم تا او را كشتم . سپس به پناهگاه برگشتم و گفتم: اى حسّان! بيرون برو و او را لُخت كن . چيزى مرا از اين كار باز نداشت ، جز آن كه او مرد بود .
حسّان گفت: مرا به لباس هاى او نيازى نيست . ^۴