۱ / ۱۰

زندگى نامه گروهى از رويگردانندگان از بيعت

۱ / ۱۰ ـ ۱

عبد اللّه بن عمر بن خطّاب

عبد اللّه ، دو سال بعد از بعثت ، متولّد شد . ^۱ او در كودكى همراه با پدرش در مكّه اسلام آورد ^۲ و پيش از پدرش ^۳ يا همراه او ^۴ به مدينه هجرت كرد . در نبرد بدر و اُحُد ، ^۵ به دليل خردسالى ^۶ شركت نكرد و از جنگ خندق به بعد، همراه سپاه اسلام بود . ^۷ از او احاديث بسيارى در كتب اهل سنّت نقل شده است . ^۸
چون عمر ، در آستانه مرگ قرار گرفت ، براى عضويت فرزند او عبد اللّه در شورا با وى رايزنى كردند . عمر مخالفت كرد و گفت : او شايستگى خلافت را ندارد . او حتّى توان آن كه زنش را طلاق گويد نيز ندارد . ^۹
در برخى گزارش ها آمده است كه عبد اللّه ، به دستور عمر ، عضو شورا شد ، به اين شرط كه حقّ انتخاب شدن نداشته باشد . ^۱۰
او به هنگام حكومت عثمان ، از مسائل سياسى دورى گزيده بود و در جريان هاى سياسى شركت نمى جست و در ايام خلافت امام على عليه السلام نيز به زاويه انزوا خزيد و

گفت : به درستى كه پيامبر خدا به من دستور داد كه هرگاه مردمْ اختلاف كردند و اين چنين شدند (انگشتانش را درهم كرد ، كنايه از آن كه اگر با هم درگير شدند) ، با شمشيرم خارج شوم و پهناى كوه احد را بپيمايم ، و چون به پايان رسيد ، به خانه برگردم ، در خانه بمانم و آن را ترك نكنم تا اين كه دستى خطاكار يا مرگ به سراغم آيد .
على عليه السلام به وى فرمود : «پس برو و همان گونه باش كه بدان امر شدى» .
آن گاه در پى اسامة بن زيد فرستاد . وقتى آمد ، به وى فرمود : «بيعت كن» .
گفت : من دوستدار توام و از سوى من مخالفتى با تو نخواهد شد . هرگاه مردم آرامش يافتند ، با تو بيعت خواهم كرد .
فرمان داد كه بازگردد و ديگر به سوى كسى نفرستاد .
به وى گفته شد : آيا به سراغ حسّان بن ثابت ، كعب بن مالك و عبداللّه بن سلاّم نمى فرستى؟
فرمود : «ما را به كسانى كه به ما نيازى ندارند ، نيازى نيست» .
[ ابن ابى الحديد گويد :] هم مذهبان ما (معتزله) در كتاب هايشان نوشته اند كه اين گروه ، هنگامى كه براى نبرد با اصحاب جمل به همراهى با آن حضرت فراخوانده شدند ، عذر خواستند . آنان ، از بيعت، سر باز نزدند ؛ بلكه از جنگ ، سر باز زدند .
استاد ما ابوالحسين در كتاب الغرر روايت كرده است : وقتى اين گروه ، عذرهاى خود را بيان كردند ، على عليه السلام به آنان فرمود : «هر گرفتار فتنه اى سرزنش نشود . آيا در بيعت من ترديد داريد؟» .
گفتند : نه .
فرمود : «اگر بيعت كرده ايد، [ گويى] در جنگ ، حضور داريد» و آنان را از حضور در جنگ ، معاف داشت . ^۱