ب ـ پرهيز از دعوت به پيكار

۵۱۴.امام على عليه السلام ـ به فرزندش حسن عليه السلام ـ :تو هيچ گاه به پيكارْ دعوت مكن، و اگر به پيكار دعوت شدى، پاسخ ده؛ چرا كه دعوت كننده به پيكار، ستمكار است و ستمكار، شكست خورده و خوار است. ^۱

ج ـ مصونيت سياسى فرستادگان

۵۱۵.امام على عليه السلامـ اگر بر مردى از دشمنْ دست يافتيد و او ادّعا داشت كه فرستاده به سوى شماست ، اگر اين امر از او محرز شد و شاهدى بر آن آورد، پس به او آسيبى مرسانيد تا پيغامش را برسانَد و نزد يارانش باز گردد؛ امّا اگر شاهدى بر سخنش نيافتيد، اين ادّعا را از او نپذيريد. ^۲

د ـ اقامه حجّت، پيش از نبرد

۵۱۶.السنن الكبرى ـ به نقل از براء بن عازب ـ :على عليه السلام مرا به سوى خوارج در نهروان فرستاد. پيش از كارزار، سه مرتبه آنان را [ به هدايتْ] دعوت نمودم. ^۳

۵۱۷.امام على عليه السلام ـ از نامه اش به مردمان صنعا ^۴ و جَنَد ^۵ كه دشمنى نمودند و پيمان شكستند ـ :ـ از نامه اش به مردمان صنعا ^۶ و جَنَد ^۷ كه دشمنى نمودند و پيمان شكستند ـامام على عليه السلام : هنگامى كه فرستاده ام به سوى شما آمد، پراكنده شويد و به محلّ سكونت خودْ بازگرديد، تا شما را عفو كنم و از نادانتان بگذرم و دور شده را حفظ كنم و در ميان شما با حكم قرآن، رفتار كنم. امّا اگر چنين نكنيد، آماده آمدن

دشمن برخورد مى كرديم، على عليه السلام به ما فرمان مى داد و مى فرمود: «با آنان پيكار مكنيد تا آن كه آنان شروع كنند، كه شما بحمداللّه عز و جل حجّت داريد و رها ساختن آنان كه [ نبردِ با شما را] آغاز كنند، حجّتى ديگر است براى شما. پس هرگاه با آنان پيكار كرديد و آنان را شكست داديد، پشت كرده به جنگ را مكشيد، مجروحان را به قتل نرسانيد ، پرده درى مكنيد، كشته ها را مُثله نكنيد، وقتى به سراپرده دشمن رسيديد، پرده درى نكنيد، و بدون اجازه برخانه اى وارد نشويد، چيزى از آنان مَسِتانيد، مگر آنچه در لشكرگاه يافتيد، و زنى را با آزار، به هيجان نياوريد ، گرچه به ناموس شما دشنام دهد و به فرماندهان و نيكان شما فحش گويد؛ چرا كه [زنان] ، داراى نيرو و توانى كم و ضعيف النفس اند . ^۱

۵۱۲.امام على عليه السلام ـ در نامه اش به مالك اشتر، پيش از رُخداد صفّين ـ :بپرهيز از اين كه با اين گروه، نبرد را آغاز كنى، مگر آن كه آنان آغاز كنند، تا اين كه با آنان رو در رو شوى و سخن آنان را بشنوى؛ و بدى هاى آنان، تو را به نبرد وا ندارد، قبل از دعوت آنان [ به هدايت] و مكرّر ، راه بهانه جويى را بر آنان بستن . ^۲

۵۱۳.امام على عليه السلام ـ از سفارش وى به لشكرش پيش از رو در رويى با دشمن در صفّين ـ :با آنان كارزار مكنيد، تا آن كه آغاز كنند؛ چرا كه شما بحمداللّه ، حجّت داريد، و رها ساختن آنان كه [ جنگ با] شما را آغاز كنند، حجّت ديگرى است به سود شما و بر زيان آنها. وقتى به خواست خدا شكست خوردند، پشت كرده به جنگ را مكشيد ، و به كسى كه ناتوان است، آسيب مرسانيد و زخمى را از پا در مياوريد. ^۳