سياست اصلاح ادارى و اقتصادى

على عليه السلام ، برخورد با انحراف هاى ادارى و اقتصادى و مبارزه با مفاسد ادارى و اقتصادى را از نخستين روزهاى حكومت، آغاز كرد. كارگزاران ناشايسته، فسادآفرين و زشت كردار را از كار بركنار كرد و اموال به يغما رفته از بيت المال را بازگرداند.
امام، در آغازين روز خلافت، با اشارتى تأمّل برانگيز، آهنگ سياست اصلاحى خود را باز گفت:
وَاعلَموا أنّي إن أجَبتُكُم رَكِبتُ بِكُم ما أعلَم ، ولَم اُصغِ إلى قَولِ القائِلِ وعَتبِ العاتِبِ . ^۱ بدانيد اگر به درخواست شما جواب مثبت دهم ، با شما آن گونه كه مى دانم ، رفتار خواهم كرد و در اين راه ، سخن سخنسرايان و سرزنش ملامتگران را نخواهم شنيد .
يعنى شما بايد با من همراه شويد، نه من با شما. همراهى شما با من، بدان سان است كه من مى دانم. على عليه السلام ، مردى است حق مدار، سنّت شناس و ذوب در خدا. نكته تأمّل برانگيز، اين است كه امام، نشان مى دهد كه مى داند اين همراه سازى، سختى ها درپى خواهد داشت؛ بلكه فراتر از آن، سرزنش ها، بهانه جويى ها و جوسازى ها به دنبال دارد؛ ولى شعار او اين است كه من، حق مدارم و حق را پاس مى دارم نه چيز ديگر را.
آن گاه، روز دوم خلافت، از جايگاه والاى رهبرى جامعه، و با توجّه به مسئوليت عظيم رهبرى، با صراحت فرمود:
ألا إنَّ كُلَّ قَطيعَةٍ أقطَعَها عُثمانُ ، وكُلَّ مالٍ أعطاهُ مِن مالِ اللّهِ فَهُوَ مَردودٌ فى
¨

اصلاحات علوى» است، همگون با «سنّت نبوى و اصلاحات محمّدى».
شگفتا كه مولا با نگاه سياسى ژرف خود، دريافته است كه چنين شيوه و اصلاحى را مردمانى كه روزگارانى دراز، به ارزش هاى وارونه خو كرده اند، برنخواهند تابيد:
لا تَقومُ لَهُ القُلوبُ ولا تَثبُتُ لَهُ العُقولُ . دل ها بر آن ، استوار نخواهند گشت و خردها ، بدان پايدار نخواهند شد . ^۱
امّا او سياستمدارى است حق مدار، و افزون بر حق مدارى، صداقت در سخن و موضع شفّاف را «سياست» مى داند، نه جز آن. چنين است كه در همان سخن نخستين، مبارزه بى امان عليه دگرگونى ها، تحريف ها، دگرسانى ها، و فراز و فرودهاى نابجا را به صراحتْ اعلام مى كند، بدون اين كه از پيامدهاى سياسى و تنش هاى اجتماعى آن، هراسى به دل راه دهد. البته همه اينها را با حزم و دورانديشى، سياستگذارى و برنامه ريزى دقيق و استوارْ آغاز كرد.

سياست علوى در رويارويى با انحراف ها

امام على عليه السلام ، با آنچه در جـامعه گذشتـه است، آشنـايى ژرف و دقيقى دارد، از چگونگى آنچه بر مردم رفته است، دقيقاً آگاه است، و چه سانىِ خوگرفتن مردم با انحراف ها را مى داند، و اكنون، آهنگ اصلاح دارد؛ هم عمق فاجعه را مى داند و هم دشوارى زدودن آن را از زواياى جامعه. از اين رو، على عليه السلام ، نه شتابزده عمل كرد و نه بى برنامه. او اصلاحاتى را كه بايد انجام مى داد، دو دسته كرد:
۱ . مبارزه با فساد ادارى و اقتصادى،
۲ . مبارزه با انحراف فرهنگى.