و ما را در كارمان روشن سازى!
فرمود: «كافى است! به درستى كه كارها بر تو مشتبه شده است. دين خدا با مردان شناخته نگردد؛ بلكه با نشانه هاى حقيقتْ [ به شناخت درآيد]. حق را بشناس تا پيروان حقيقت را بشناسى.
اى حارث! زيباترين سخن ، سخنِ حقّ است و فرياد كننده حقّ ، مجاهد[ در راه خدا] است». ^۱

۱۶۶.البيان والتبيين:هنگامى كه على بن ابى طالب عليه السلام بر منبر بود ، حارث بن حوط ليثى برخاست و گفت: آيا گمان مى برى كه ما طلحه و زبير را بر گمراهى مى بينيم؟
فرمود: «اى حارث! كار بر تو مشتبه شده است. به درستى كه حقيقت ، با مردان شناخته نگردد. پس حق را بشناس تا پيروانش را بشناسى». ^۲

ر . ك : دانشنامه امير المؤمنين : ج ۵ ، ص ۱۴۷ (مشتبه شدن امور بر كسانى كه چشم بصيرت نداشتند) .

خطا كنم ، و نه در كار خويش از خطا ايمنم ، مگر كه خدا مرا در كارِ خويش ، كفايت كند كه از من بر آن ، تواناتر است. ^۱ جز اين نيست كه ما و شما ، بندگان و مملوك پروردگاريم و جز او پروردگارى نيست. او از ما چيزى را مالك است كه ما اختيارش را نداريم. ما را از آنچه در آن بوديم ، بيرون كرد و بدانچه صلاح ما بود ، درآورد. به جاى گمراهى ، رستگارى نصيبمان كرد و پس از كورى ، بينايى مان عطا فرمود. ^۲

۴ / ۶

حق مدارى در شناخت مردان

۱۶۵.الأمالى ـ به نقل از اصبغ بن نباته ـ :حارث همْدانى با گروهى از شيعيان كه من نيز جزوِ آنان بودم ، بر امير مؤمنان ، على بن ابى طالب عليه السلام وارد شد. حارث كه بيمار بود ، خميده گام برمى داشت و عصا به زمين مى كوبيد. امير مؤمنان به سويش آمد؛ چرا كه حارث ، نزد وى منزلتى داشت ، و فرمود: «چگونه اى حارث؟».
گفت: اى اميرمؤمنان! روزگار از من خواسته هايش را گرفته و درگيرى يارانت در آستان تو ، مرا مى سوزاند و به خشم آورده است.
فرمود: «نزاع آنان ، درباره چيست؟».
گفت: درباره تو و سه خليفه پيشين. گروهى افراطى و غلوكننده اند ، گروهى ميانه و دنباله رواند ، و گروهى مردّد و شك كننده كه نمى دانند به پيش بروند يا بازگردند.
فرمود: «كافى است برادرِ همدانى! بدانيدكه بهترين پيروِ من ، گروه ميانه اند كه اهل غلو ، به آنان برمى گردند و عقب ماندگان، به آنها مى رسند».
حارث به ايشان گفت: پدر و مادرم فدايت ، اى كاش زنگار از دل هاى ما برچينى