با اين توضيحات، روشن مى شود كه حسود در حضور شخص مورد حسادت، تملّق گويى مى كند تا به اهدافى كه پيش تر گفته شد، دست يابد و در حقيقت ، او با اين كار با پنبه سر مى برد و نفاق آلود، زهر خود را مى ريزد.
۳. شماتت
شماتت، در لغت به معناى شاد شدن به خرابى كسى، شاد شدن به غم دشمن، شادمانى از مكروهى كه به دشمن مى رسد، از رنج دشمن شاد گشتن، ۱ سرزنش كردن، ملامت و سركوفت است. ۲ امام على عليه السلام مى فرمايد :
لِلْحاسِدِ ثَلاثُ عَلاماتٍ : يَتَمَلَّقُ إِذا شَهِدَ وَ يَغْتابُ إِذا غابَ وَيَشْمُتُ بِالْمُصيبَة . ۳ براى حسود ، سه نشانه است : در حضور، چاپلوسى مى كند و پشت سر، غيبت مى كند و هنگام مصيبت، شماتت مى نمايد.
ابان بن عبد الملك مى گويد:
امام صادق عليه السلام به من فرمود: « هرگز برادر دينىِ خود را شماتت مكن كه خداوند ، او را مى آمرزد و آن شماتت را به تو بر مى گرداند » و فرمود: « هر كه ديگرى را در پيشامدى شماتت نمايد، از دنيا نمى رود تا اين كه خداوند ، او را به آن پيشامد دچار سازد ».
لقمان حكيم به فرزندش فرمود :
يا بنىّ!... ومن لا يكظم غيظه يشمت عدوّه . ۴ اى فرزندم! هركسى كه خشم خود را فرو نخورد، دشمنش را به شماتتِ خويش بر انگيخته است.
از امام صادق عليه السلام رسيده كه پس از به سر آمدن دوران ابتلاى ايّوب، به وى گفتند :
1.لغت نامه دهخدا، واژه « شماتت ».
2.تهذيب الأحكام ، ج ۱ ، ص ۵۱ ، ح ۱۴۸ .
3.نقد الرجال ، ج ۲ ، ص ۴۶ ، الرقم ۱۰۹ .
4.فرهنگ معين، واژه « شماتت ».