خيانت رهنمون مى شود؛ چرا كه اگر « خود » را مى يافتند و انسانيت و شرف و كرامت خويش را گرامى مى داشتند و جايگاه انسانى خود را در گستره آفرينش ، بالاتر از آن مى دانستند كه مغلوب شهوات شوند، هرگز به سوى « از خود بيگانگى » ره نمى سپردند و در عرصه هاى زندگى اجتماعى، به جرم و بزه و جنايت ، دست نمى آلودند. امام على عليه السلام مى فرمايد:
مَنْ كَرُمَتْ عَلَيْهِ نَفْسُهُ ، لَمْ يَهِنْها بالْمَعْصِيَةِ. ^۱ كسى كه [خويش را عزيز يافت و] صاحب كرامت نفْس شد، هيچ گاه خود را با گناه ، خوار نمى كند.
بر اين اساس، حسد، از جمله صفات مذمومى است كه از احساس حقارت و ذلّت نفس ، ناشى مى شود. ^۲ امام على عليه السلام مى فرمايد:
اَلْحَسَدُ خُلْقٌ دَنى ءٌ وَ مِنْ دِناءَتِهِ أَنَّهُ مُؤكِّلٌ بِالأَْقْرَبِ فَالأَْقْرَبِ . ^۳ حسد، خُلق پستى است و از پستى آن، اين كه بيشتر به نزديكان سرايت مى كند.
و در جاى ديگر مى فرمايد :
الْحَسَدُ دَأْبُ السُّفَّلِ . ^۴ حسد، طبيعت افراد فرومايه است.
نيز مى فرمايد:
سِلاحُ اللُّؤْمِ الْحَسَدُ . ^۵ سلاح انسان پست، حسد است.

نخوت و تكبّر و عجب مى شد؛ چرا كه اين نعمت ها را نه به خاطر بزرگى و استحقاق خويش، بلكه به خاطر بزرگى خداوند مى دانست.
اين، همان سخن عميق و تأمّل برانگيز امام هادى عليه السلام است كه مى فرمايد:
مَنْ هانَتْ عَلَيْهِ نَفْسُهُ، فَلاتَأْمَنْ شَرَّهُ. ^۱ كسى كه خويشتن را خوار مى يابد (در باطن خويش احساس حقارت مى كند)، از شرّ او ايمنى نداشته باش .
كسانى كه خويشتن الهى و انسانى خود را نيابند و به جايگاه خود در آفرينش واقف نگردند، و منزلت و كرامتى را كه هستى بخش براى آنان قائل است، ^۲ رها سازند، ارزشى براى خويشتن نمى يابند و در باطن، احساس پستى و خودكم بينى مى كنند. اين احساس كه در نقطه مقابل احساس عزّت و كرامت نفس قرار دارد، زمينه ساز بسيارى از آسيب ها و زيان هاى اجتماعى است.
كسى كه خود را نمى شناسد و جايگاه انسانى و كرامت خيزى براى خود قائل نيست، برايش اهمّيتى ندارد كه چه مى انديشد، چه مى كند، كدام فعل و حركت از او صادر مى شود، و آنچه انجام مى دهد، داراى ارزش است يا فاقد هر گونه ارزش و اعتبار. او از بزه و گناه نمى هراسد ، از لذّت هاى خلاف شرع و عقل نمى گريزد، از عصيان و خطاكارى بيم به دل راه نمى دهد و به سهولت و سرعت به معصيت ها و ناهنجارى ها دست مى آلايد. چنين كسى آن قدر خويشتن را كوچك مى يابد كه حاضر است به هر پستى و ذلّت و گناهى تن در دهد.
بزهكارى ها، قتل ها، تجاوزها و دست اندازى ها به شرف و آبرو و نواميس مردم، همه ناشى از ذلّت نفس يا حقارتى است كه صاحبان اين جنايت ها و خيانت ها در درون خود احساس مى نمايند. همين احساس است كه آنان را به سوى قتل و جرم و