۶ . احسان

نيكى كردن در حقّ آن كه به ما بدى كرده ، [ حتّى ] دشمن را اصلاح مى كند. ^۱ چه بسا احسان به حسود، از شر و ضررهاى او مى كاهد ، هرچند حسد او را معالجه و كاملاً دفع نمى كند؛ زيرا هيچ گاه نمى توان حسود را راضى كرد؛ چرا كه رضايت او تنها با زوال نعمت به دست مى آيد.

كُلُّ العَداوَةِ قَدْ تُرجى إِماتَتُهاإلاّ عَداوةَ مَن عاداكَ مِن حَسَد . ^۲
امام على عليه السلام مى فرمايد:
عَذِّب حُسّادَكَ بِالإِْحْسانِ إلَيْهِمْ . ^۳ حسودانت را با احسان به آنان، رنج بده.
با احسان به حسودان، تنها مى توان مانع عملى كردن نيّت هاى پليدشان شد و از دشمنى آشكار آنان جلوگيرى كرد و اين، همان رهنمود قرآن كريم است كه:
«ادْفَعْ بِالَّتِى هِىَ أَحْسَنُ السَّيِّئَةَ. ^۴ بدى را با بهترين روش، دفع كن [و پاسخ بدى را با نيكى بده] » .

۷. ترك مقابله به مثل

امام على عليه السلام مى فرمايد:
إنَّ حَسَدَكَ أَخٌ مِنْ إخوانِكَ عَلى فَضيلَةٍ ظَهَرَتْ مِنْكَ فَسَعى فى مَكْرُوهِكَ فَلا تُقابِلْهُ بِمِثْلِ ما كافَحَكَ بِهِ ، فَتَعَذَّرَ نَفْسَهُ فِى الإِْساءَةِ إلَيْكَ ، وَ تَشْرَعَ لَهُ طَريقا إلى ما يُحِبُّهُ فيكَ ، لكِنِ اجْتَهِدْ فى التَّزَيُّدِ مِنْ تِلْكَ الْفَضيلَةِ الَّتى حَسَدَكَ عَلَيْها ، فَإِنَّكَ تَسودُهُ مِنْ

ندارد. و در چنين موقعيت هايى ، عاجز و درمانده مى گردد و چاره اى جز پناه بردن به خدا و استمداد از او ندارد.

۴. استغفار

بازگشت انسان به خداوند و توبه كردن از گناهانى كه دشمنان را بر او مسلّط كرده اند، يكى ديگر از روش هاى دفع شرّ حسود است.
امام على عليه السلام مى فرمايد:
إذا أرادَ اللّهُ أَنْ يُسَلِّطَ عَلى عَبْدٍ عَدُوّا لا يَرْحَمُهُ ، سَلَّطَ عَلَيْهِ حاسِدا . ^۱ هنگامى كه خداوند بخواهد بر بنده اى، دشمنى را مسلّط كند كه بر او رحمى ندارد، حسودى را بر او مسلّط مى گرداند.
مولوى مى گويد :

اگر در حصن تقوا راه يابىز حاسد و ز حسد، جاويد رستى. ^۲
هيچ كس بر بنده اى مسلّط نمى شود، مگر به خاطر گناهان آن بنده. بنا بر اين، بنده، اين بلا را بايد با توبه و استغفار رفع كند.
انسانِ باتقوا، در مقام امن الهى جاى دارد : «إِنَّ الْمُتَّقِينَ فِى مَقَامٍ أَمِينٍ» . ^۳ اين امنيت و ظرفيت، باعث تسلّط و قدرت مى شود و صاحب چنين قدرتى، هيچ گاه تحت سلطه كسى در نمى آيد.

۵ . كوشش در اطاعت و عبادت خداوند

رسول گرامى اسلام صلى الله عليه و آله مى فرمايد:
مَنْ آثَرَ طاعَةَ اللّهِ عز و جل بِغَضَبِ الناسِ كَفاهُ اللّهُ عز و جل عَداوَةَ كُلِّ عَدُوٍّ وَحَسَدَ كُلِّ حاسِدٍ . ^۴ هركس طاعت خداوند را بر غضب مردم برترى دهد، خداوند عز و جل او را از دشمنى هر دشمن و حسد هر حسود ، كفايت مى كند.