پيامبر اكرم صلى الله عليه و آله مى فرمايد:
إِنَّ الغيرَةَ مِنَ الإيمانِ . ^۱ غيرت، جزئى از ايمان است. نيز امام على عليه السلام مى فرمايد:
ما زَنى غَيورٌ قَطُّ . ^۲ انسان غيرتمند، هرگز آلوده دامن نمى شود.
در منظر دين، غيرت، ارزش و كارى پسنديده است كه بالاترين و شريف ترين مرحله آن، از آنِ پروردگار عالم است و بندگان او نيز، هر يك به اندازه برخوردارى از اين ارزش اخلاقى و انسانى، به او نزديك مى شوند.
از رسول خدا صلى الله عليه و آله نقل شده است كه فرمود:
ما أحَدٌ أَغْيَرُ مِنَ اللّهِ وَمِنْ غَيْرَتِهِ أَنَّهُ حَرَّمَ الفَواحِشَ وَ حَدَّ الحُدُودَ . ^۳ هيچ كس از خدا باغيرت تر نيست. از اين روى، خداوندْ تمام كارهاى زشت را حرام كرده و براى آنها مرزهايى معيّن نموده است.
از چشم انداز عالمان دين، حساسيت مثبت و احساس مسئوليت در برابر آنچه مورد علاقه و عشق آدمى است و يا ايده و مرامى كه انسان آن را برگزيده و حق مى شمرد، نه تنها ناپسند نيست، بلكه نوعى وظيفه به شمار مى رود. نراقى مى نويسد:
دانستى كه حميّت و غيرت، آن است كه آدمى، نگاهبانى كند دين خود و اولاد و اموال خود را و از براى محافظت و نگاهبانى هر يك، طريقه اى است كه صاحب غيرت و حميّت، از آن تجاوز نمى كند. بى غيرتى و آن، كوتاهى

در برابر، آن كسانى كه از اين ناهنجارى ها رنج مى برند و وجدانشان آنان را در برابر اين صحنه ها آرام نمى گذارد و از خود واكنش نشان مى دهند، انسان هاى غيرتمند و شرافتمند به شمار مى روند.
ملاّ احمد نراقى، در نوشته اخلاقى خويش، به مقوله « غيرت » از زواياى گوناگون پرداخته است كه در ادامه نوشتار به آن اشاره خواهيم كرد. وى درباره جايگاه غيرت و فرق آن با ديگر مقوله هاى اخلاقى مانند حسادت، مى نويسد:
حسد، عبارت است از تمنّاى زوال نعمت از برادران مسلم خود از نعمت هايى كه صلاح او باشد. و اگر تمنّاى زوال نعمت از او نكند، بلكه مثل او را از براى خودش بخواهد، آن را غبطه (منافسه) خوانند. و اگر زوال چيزى را از كسى خواهد كه صلاح او نباشد، آن را غيرت گويند. ^۱
حسد، آرزويى منفى است كه آدمى درباره ديگران دارد. تنگ نظرى و خودخواهى، چنان بر جان انسان حسود، حاكميت يافته كه با تمام وجود، خواستار نابودى نعمت از ديگران است؛ امّا غيرت، يك خواست و آرزوى مثبت است. انسانِ باغيرت، هنگامى كه گفتار و يا رفتارى را از برادر هم كيش خويش مى بيند كه وجود و نمود آن، ارزش و جايگاه او را پايين مى آورد، تلاش مى ورزد تا با هر وسيله اى، ديدگاه آن شخص را تغيير داده، اراده انسانى و اخلاقى اش را توانا و نيرومند سازد. بدين سان، روشن است كه بين حسد و غيرت، تفاوت بسيار است.
امام صادق عليه السلام ده چيز را به عنوان مكارم (بزرگوارى هاى) اخلاق نام برده اند كه از آن شمار، غيرت است. ^۲