73
شناخت نامه حدیث - جلد اول

۱ / ۴

حكمت پوشيده داشتن برخى دانش‏ها و احكام

۷۰.نهج البلاغةـ به نقل از كميل بن زياد نَخَعى از امام على عليه‏السلام در يكى از سخنانش ـ: هان ! در اين جا ـ با دستش به سينه خود اشاره كرد ـ دانشِ فراوانى است. كاش براى آن، فراگيرندگانى مى‏يافتم ! البته تيزهوشانى يافته‏ام ؛ ولى امين و مورد اعتماد نيستند ؛ زيرا ابزارهاى دين را براى دنيا به كار مى‏گيرند و نعمت‏هاى خدا را وسيله تسلّط و برترى بر بندگان او قرار مى‏دهند و حجّت‏هايش را دستاويز چيره آمدن بر دوستانش. يا [گروه ديگرى را يافته‏ام كه] در برابر حاملان حق، فرمان‏بُردارند ؛ امّا به پيچ و خم‏هاى حق، بصيرت ندارند و با اوّلين شُبهه‏اى كه برايشان پيش مى‏آيد، ترديد در دل‏هايشان، شعله مى‏كشد. هان ! نه اين [گروه] و نه آن [گروه، صلاحيت بهره‏مندى از دانش مرا ندارند]. گروهى هم هستند كه گرسنه لذّت‏هايند و رام شهوت‏ها. جماعتى هم شيفته گِرد آوردن مال و اندوختن ثروت‏اند. اين دو گروه، به هيچ رو، دينْ نگهدار نيستند. مانندترين چيز به اينان، حيواناتِ چرنده‏اند. چنين است كه دانش با مرگ حاملان آن مى‏ميرد.

۷۱.امام على عليه‏السلام: اگر آيه‏اى۱ در كتاب خدا نمى‏بود، شما را از هر آنچه تا روز قيامتْ اتّفاق مى‏افتد، باخبر مى‏كردم.

۷۲.امام على عليه‏السلام: به خدا سوگند، اگر بخواهم در باره هر يك از شما بگويم كه از كجا مى‏آيد و به كجا مى‏رود و از همه كارهايش خبر بدهم، مى‏توانم ؛ امّا مى‏ترسم كه با اين كارِ من، [مرا بالاتر بدانيد و در نتيجه] به پيامبر خدا صلى‏الله‏عليه‏و‏آله كافر شويد.

۷۳.امام على عليه‏السلام ـ به مردى يونانى كه به او ايمان آورده بود و مدّعى فلسفه‏دانى و طبّ بود ـ: به تو فرمان مى‏دهم كه دينت را حفظ كنى و نيز علم ما را كه نزد تو به وديعت نهاديم و اسرارمان را كه بر دوش تو نهاديم و علوم ما را براى كسى آشكار مساز كه از سرِ عناد با آنها و با تو، براى همان‏ها با دشنام و لعن و نفرين و تعرّض به آبرو و جسمت، مقابله مى‏كند. اسرارمان را نزد كسى افشا مكن كه ما را نزد ناآگاهان از احوال ما، زشت جلوه مى‏دهد. همچنين دوستان ما را در معرض كارهاى نابخردانه جاهلان، قرار مده.

1.. «يَمْحُواْ اللَّهُ مَا يَشَاءُ وَ يُثْبِتُ وَ عِندَهُ أُمُّ الْكِتَـبِ ؛ خداوند، هر چه را بخواهد، محو و اثبات مى‏كند و كتاب اصلى نزد اوست» رعد : آيه ۳۹ .


شناخت نامه حدیث - جلد اول
72

۱ / ۴

حِكمَةُ كِتمانِ بَعضِ العُلومِ وَالأَحكامِ

۷۰.نهج البلاغة عن كميل عن الإمام عليّ عليه‏السلام ـ في كَلامٍ لَهُ ـ: ها إنَّ هاهُنا لَعِلما جَمّا ـ وأَشارَ بِيَدِهِ إلى صَدرِهِ ـ لَو أصَبتُ لَهُ حَمَلَةً، بَلى ! أصَبتُ لَقِنا۱ غَيرَ مَأمونٍ عَلَيهِ، مُستَعمِلاً آلَةَ الدّينِ لِلدُّنيا، ومُستَظهِرا بِنِعَمِ اللّه‏ِ عَلى عِبادِهِ، وبِحُجَجِهِ عَلى أولِيائِهِ، أو مُنقادا لِحَمَلَةِ الحَقِّ لا بَصيرَةَ لَهُ في أحنائِهِ۲، يَنقَدِحُ الشَّكُّ في قَلبِهِ لِأَوَّلِ عارِضٍ مِن شُبهَةٍ، ألا لا ذا ولا ذاكَ، أو مَنهوما بِاللَّذَّةِ سَلِسَ القِيادِ لِلشَّهوَةِ، أو مُغرَما بِالجَمعِ وَالاِدِّخارِ، لَيسا مِن رُعاةِ الدّينِ في شَيءٍ، أقرَبُ شَيءٍ شَبَها بِهِمَا الأَنعامُ السّائِمَةُ ! كَذلِكَ يَموتُ العِلمُ بِمَوتِ حامِليهِ.۳

۷۱.الإمام عليّ عليه‏السلام: لَولا آيَةٌ۴ في كِتابِ اللّه‏ِ تَعالى لَأَخبَرتُكُم بِما يَكونُ إلى يَومِ القِيامَةِ.۵

۷۲.عنه عليه‏السلام: وَاللّه‏ِ، لَو شِئتُ أن اُخبِرَ كُلَّ رَجُلٍ مِنكُم بِمَخرَجِهِ ومَولَجِهِ وجَميعِ شَأنِهِ لَفَعَلتُ، ولكِن أخافُ أن تَكفُروا فِيَّ بِرَسولِ اللّه‏ِ صلى‏الله‏عليه‏و‏آله.۶

۷۳.عنه عليه‏السلام ـ لِلرَّجُلِ اليونانِيِّ الَّذي آمَنَ بِهِ وكانَ مُدَّعِيا لِلفَلسَفَةِ وَالطِّبِّ ـ: آمُرُكَ أن تَصونَ دينَكَ وعِلمَنَا الَّذي أودَعناكَ وأَسرارَنَا الَّتي حَمَلناكَ، ولا تُبدِ عُلومَنا لِمَن يُقابِلُها بِالعِنادِ، ويُقابِلُكَ مِن أجلِها بِالشَّتمِ وَاللَّعنِ وَالتَّناوُلِ مِنَ العِرضِ وَالبَدَنِ، ولا تُفشِ سِرَّنا إلى مَن يُشَنِّعُ عَلَينا عِندَ الجاهِلينَ بِأَحوالِنا، ولا تُعرِض أولِياءَنا لِبَوادِرِ الجُهّالِ.۷

1.. لَقِنت الكلام : فهمته . و غلام لَقِن : سريع الفهم الصحاح : ج ۶ ص ۲۱۹۶ «لقن» .

2.. الأحناء : الجوانب الصحاح : ج ۶ ص ۲۳۲۱ «حنا» .

3.. نهج البلاغه : الحكمة ۱۴۷ ، الإرشاد : ج ۱ ص ۲۲۸ ، الأمالي للمفيد : ص ۲۴۹ ح ۳ ، كمال الدين : ص ۲۹۱ ح ۲ ، خصائص الأئمّة عليهم‏السلام : ص ۱۰۵ كلّها نحوه ، بحار الأنوار : ج ۲۳ ص ۴۶ ح ۹۱ .

4.. المراد من الآية هي قوله تعالى : «يَمْحُوا اللَّهُ مَا يَشَاءُ وَ يُثْبِتُ وَ عِندَهُ أُمُّ الْكِتَابِ» .

5.. الإرشاد : ج ۱ ص ۳۵ ، التوحيد : ص ۳۰۵ ح ۱ ، الأمالي للصدوق : ص ۴۲۳ ح ۵۶۰ ، الاحتجاج : ج ۱ ص ۶۱۰ ح ۱۳۸ ، الاختصاص : ص ۲۳۵ كلّها عن الأصبغ بن نباتة نحوه ، بحار الأنوار : ج ۴۰ ص ۱۴۴ ح ۵۱ .

6.. نهج البلاغة : الخطبة ۱۷۵ ، الطرائف : ص ۵۰۹ وليس فيه «فيّ» ، عوالي اللآلي : ج ۴ ص ۱۲۷ ح ۲۱۸ نحوه ، غرر الحكم : ج ۵ ص ۱۲۰ ح ۷۶۰۶ ، عيون الحكم والمواعظ : ص ۴۱۶ ح ۷۰۷۱ ، بحار الأنوار : ج ۴۰ ص ۱۹۰ ح ۷۵ .

7.. الاحتجاج : ج ۱ ص ۵۵۵ ح ۱۳۴ ، التفسير المنسوب إلى الإمام العسكري عليه‏السلام : ص ۱۷۵ ح ۸۴ وفيه «لنوادر» بدل «لبوادر» وكلاهما عن الإمام العسكريّ عن الإمام زين العابدين عنه عليهم‏السلام ، بحار الأنوار : ج ۱۰ ص ۷۴ ح ۱ .

  • نام منبع :
    شناخت نامه حدیث - جلد اول
    سایر پدیدآورندگان :
    محمد محمدی ری شهری با همکاری جمعی از پژوهشگران
    تعداد جلد :
    3
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1397
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 1263
صفحه از 501
پرینت  ارسال به