65
شناخت نامه حدیث - جلد اول

مدّعايند.

برخى از اين روايات، قرآن را «جامع علم اوّلين و آخرين» معرّفى مى‏كنند كه بايد با تفكّر در معانى اين كتاب الهى، به آن علوم دست يافت:

هر كس خواهان علم اوّلين و آخرين است، قرآن، را بكاود.۱

بر اساس روايتى، امام صادق عليه‏السلام سوگند ياد كرده كه هيچ گاه انسان در حسرت نخواهد ماند كه چرا فلان مطلب در قرآن نيست:

خداوند ـ تبارك و تعالى ـ، بيان هر چيزى را در قرآن، فرو فرستاد، چندان كه ـ به خدا سوگند ـ هيچ چيزى را كه بندگان، بدان نياز دارند، فروگذار نكرد، مگر آن كه خداوند آن را در قرآن، نازل كرده است.۲

در روايتى ديگر از ايشان، آمده است:

خداوندِ توانا كه راستگو و نيكى كننده است، كتابش را بر شما فرو فرستاد و اخبارِ مربوط به شما و اخبار پيشينيان و اخبار آيندگان پس از شما و اخبار آسمان و زمين [همه] در آن‏اند. اگر كسى نزد شما بيايد و از آنها آگاهتان كند، قطعا شگفت‏زده خواهيد شد.۳

امام صادق عليه‏السلام همچنين فرمود:

خداوند ـ كه يادش گرامى باد ـ پيامبر شما را خاتم پيامبران قرار داد. بنا بر اين، پس از او هرگز پيامبرى برانگيخته نمى‏شود و كتاب شما را پايان‏بخش

1.. تفسير الثعالى : ج ۱ ص ۱۲۳ ، كنز العمّال : ج ۱ ص ۵۴۸ ح ۲۴۵۴ به نقل از ديلمى از اَنَس : «مَن أرادَ عِلمَ الأَوَّلينَ وَالآخِرينَ فَليُثَوِّرِ القُرآنَ» .

2.. الكافى : ج ۱ ص ۵۹ ح ۱ ، المحاسن : ج ۱ ص ۴۱۶ ح ۹۵۶ : «إنَّ اللَّهَ ـ تَبارَكَ وَ تَعالى ـ أنزَلَ فى القُرآنِ تِبيانَ كُلِّ شَى‏ءٍ، حَتّى وَاللَّهِ ما تَرَكَ اللَّهُ شَيئا يَحتاجُ إلَيهِ العِبادُ، حَتّى لايَستَطيعَ عَبدٌ يَقولُ: لَو كانَ هذا اُنزِلَ فِى القُرآنِ، إلاّ وَ قَد أنزَلَهُ اللَّهُ فيهِ» .

3.. الكافى : ج ۲ ص ۵۹۹ ص ۳ ، تفسير العيّاشى : ج ۱ ص ۸ ح ۱۸ : «إنَّ العَزيزَ الجَبّارَ أنزَلَ عَلَيكُم كِتابَهُ وَ هُوَ الصّادِقُ البارُّ، فيهِ خَبَرُكُم وَ خَبَرُ مَن قَبلَكُم وَ خَبَرُ مَن بَعدَكُم، وَ خَبَرُ السَّماءِ وَ الأَرضِ، وَ لَو أتاكُم مَن يُخبِرُكُم عَن ذلِكَ لَتَعَجَّبتُم» .


شناخت نامه حدیث - جلد اول
64

قرآن‏پژوهان، در اين كه مراد از جامعيت، چيست و قرآن، چگونه و كدام نيازمندى‏هاى علمى و معنوى انسان را بر مى‏آورَد، آراى گوناگونى دارند كه برخى از مهم‏ترين‏هاى آنها بدين قرارند:

۱. جامعيت مطلق

از نظر برخى قرآن‏پژوهان، جامعيت قرآن، مطلق است. بر اساس اين نظر، قرآن، هر آنچه را كه بتوان تصوّر كرد و نام دانش برآن نهاد، در خود، جاى داده است، هر چند ما از شناختن آنها قاصريم. برخى طرفداران اين نظريه، از علومى مانند: طب، مناظره، هندسه، جبر و مقابله، نجوم و... را ياد كرده و بر آن رفته‏اند كه همه اين علوم در قرآن، وجود دارند.۱ اين گروه، با استناد به آياتى كه قرآن را «تبيان» و جامع مطالب و تفصيل دهنده هر چيزى معرّفى مى‏كند، در دفاع از نظريه خويش كوشيده‏اند. از اين آيات اند:

«وَ نَزَّلْنَا عَلَيْكَ الْكِتَبَ تِبْيَنًا لِّكُلِّ شَىْ‏ءٍ وَ هُدًى وَ رَحْمَةً وَ بُشْرَى لِلْمُسْلِمِينَ.۲

و اين كتاب را كه روشنگر هر چيزى است و براى مسلمانان، ره‏نمود و رحمت و بشارتگرى است، بر تو نازل كرديم».

«مَا كَانَ حَدِيثًا يُفْتَرَى وَلَكِن تَصْدِيقَ الَّذِى بَيْنَ يَدَيْهِ وَ تَفْصِيلَ كُلِّ شَىْ‏ءٍ وَ هُدًى وَ رَحْمَةً لِّقَوْمٍ يُؤْمِنُونَ.۳

سخنى نيست كه به دروغ ساخته شده باشد، بلكه تصديق كتاب‏هايى است كه پيش از آن بوده و روشنگر هر چيز است و براى مردمى كه ايمان مى‏آورند، ره‏نمود و رحمتى است».

روايات پُرشمارى نيز جامعيت مطلق قرآن را تأييد كرده‏اند و دليلى بر اين

1.. الإتقان فى علوم القرآن : ج ۲ ص ۳۳۸ ـ ۳۳۰ . براى آگاهى بيشتر ، ر . ك : التمهيد فى علوم القرآن : ج ۶ ص ۱۹ ـ ۲۰ .

2.. نحل: آيه ۸۹.

3.. يوسف: آيه ۱۱۱.

  • نام منبع :
    شناخت نامه حدیث - جلد اول
    سایر پدیدآورندگان :
    محمد محمدی ری شهری با همکاری جمعی از پژوهشگران
    تعداد جلد :
    3
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1397
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 1404
صفحه از 501
پرینت  ارسال به