441
شناخت نامه حدیث - جلد اول

حتّى احاديث پيامبر صلى‏الله‏عليه‏و‏آله، سبب بى‏اعتنايى به آن نمى‏شود.

ب ـ پس از سال صدم هجرى، كتاب‏هاى روايى فراوانى به نگارش درآمدند، ولى سبب كنار نهادن قرآن نشدند.

ج ـ روايات پيامبر اكرم صلى‏الله‏عليه‏و‏آله، مجموعه‏اى از معارف دينى هستند كه تبيين و تفسير قرآن نيز به شمار مى‏روند و زمينه را براى رجوع به قرآن، فراهم مى‏سازند. اين گروه از روايات كه به خواندن، تدبّر، تبيين و تفسير قرآن مى‏پردازند، نه تنها سبب كنار نهادن قرآن نمى‏شوند بلكه سبب ترغيب به روى آوردن به قرآن و تدبّر در آن نيز خواهند شد. مراد از رجوع به قرآن و تدبّر در آن، مراجعه‏اى آگاهانه است، نه قرائت، تلاوت و حتّى حفظ قرآن، بدون آگاهى از آموزه‏هاى آن.

۲. ترس از اختلاط قرآن و حديث

استدلال خليفه دوم در برابر صحابيان، در توجيه عمل خويش در سوزاندن احاديث نبوى، آن بود كه نوشتن قرآن و حديث، سبب اختلاط آن دو مى‏شود و تشخيص قرآن از حديث را دشوار مى‏سازد. ابوسعيد خُدرى هم اين استدلال را بيان كرده است.۱

اين توجيه نيز به دلايل ذيل باطل است:

الف ـ فصاحت و بلاغت قرآن، در حدّى است كه آن را از همه متون عربى، حتّى روايات نبوى، متمايز مى‏سازد. از اين رو، احتمال اختلاط و همگونى هيچ متن عربى با آن، وجود ندارد. عرب‏زبانان، به گونه‏اى طبيعى از ابتدا، مجذوب بلاغت و فصاحت قرآن مى‏شدند و پذيرش رسالت پيامبر اكرم صلى‏الله‏عليه‏و‏آله نيز گاهى متأثّر از فصاحت و بلاغت قرآن بود.

ب ـ اين‏گونه صيانت از قرآن كريم، به حذف بخشى از معارف اسلامى مى‏انجامد و حتّى در صورت وجود احتمال اختلاط قرآن و حديث، بايد به گونه‏اى عمل شود كه قرآن، حفظ شود و حديث نيز باقى بماند. به ديگر سخن، با فرض وجود اين مشكل، حذف

1.. ر . ك : تقييد العلم : ص ۳۶ ـ ۳۸ .


شناخت نامه حدیث - جلد اول
440

توجيهاتِ ممنوعيت نگارش حديث۱

انگيزه‏ها و عوامل جلوگيرى از نقل، نگارش و تدوين حديث، در سخنان برخى از سردمداران و ترويج كنندگان اين نظريه، بازتاب يافته است. مهم‏ترين توجيهات ابراز شده، بدين قرارند:

۱. ترس از ترك قرآن

اين توجيه، در كلام خليفه دوم و عبد اللّه‏ بن مسعود، تكرار شده است. ابن مسعود، با اين استدلال، كتاب‏ها و نوشته‏هاى بسيارى را در آب، شُست و خطّ آنها را محو كرد.۲ او عمل خود را در جهت ترويج قرآن، مطرح مى‏كرد و مى‏گفت كه نوشته‏هاى ديگر، سبب كم‏رغبتى مردم به كتاب خدا مى‏شوند. از اين رو، هيچ نوشته‏اى غير از قرآن، نبايد وجود داشته باشد.۳

اين سخن او، گاه در توجيه محو نگاشته‏هاى اديان پيشين و گاه در هنگام محو احاديث پيامبر صلى‏الله‏عليه‏و‏آله، مطرح شده است.

اين استدلال، به دلايل گوناگون، نادرست است:

الف ـ فصاحت، بلاغت و زيبايى‏هاى قرآن، به گونه‏اى است كه هيچ نوشته‏اى،

1.. به قلم پژوهشگر ارجمند ، جناب حجّة الإسلام والمسلمين سيّد محمّدكاظم طباطبايى .

2.. ر . ك : تقييد العلم : ص ۵۳ ـ ۵۷ .

3.. ر . ك : همان‏جا .

  • نام منبع :
    شناخت نامه حدیث - جلد اول
    سایر پدیدآورندگان :
    محمد محمدی ری شهری با همکاری جمعی از پژوهشگران
    تعداد جلد :
    3
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1397
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 1252
صفحه از 501
پرینت  ارسال به