43
شناخت نامه حدیث - جلد اول

بدون استناد به منبع وحيانى به عنوان شريعت، لحاظ شود.

در برخى روايات، بر اين معنا از سنّت، توجّه شده است:

شخصى نزد امير مؤمنان عليه‏السلام آمد و گفت: مرا از سنّت و بدعت، خبر ده. امير مؤمنان عليه‏السلام فرمود: «سنّت، چيزى است كه پيامبر خدا صلى‏الله‏عليه‏و‏آله بنيان نهاده است و بدعت، چيزى است كه پس از ايشان، [و به نام دين،] پديد آمده باشد».۱

در گزارش ديگرى به نقل از ايشان آمده است:

سنّت، عبارت از سنّتِ (راه و روش) پيامبر صلى‏الله‏عليه‏و‏آله است و بدعت، هر چيزى است كه مخالف اين سنّت باشد.۲

همچنين از پيامبر خدا صلى‏الله‏عليه‏و‏آله نقل شده است:

اندكِ مطابق با سنّت، برتر از بسيارِ مطابق با بدعت است.۳

امام زين العابدين عليه‏السلام نيز فرمود:

برترين كارها نزد خدا، عمل مطابق با سنّت است، هر چند اندك باشد.۴

امير مؤمنان عليه‏السلام در توصيف انسان مطلوب از ديدگاه شريعت، فرمود:

خوشا به حال كسى كه سنّت، براى او بسنده باشد و از سنّت به سوى بدعت، تجاوز نكند.۵

سنّت، بدين معنا، گستره معنايى فراوانى دارد و تمام گونه‏هاى بعد، يعنى واجبات غير قرآنى، مستحبّات و عمل مستمرّ معصومان عليهم‏السلام را در برمى‏گيرد.

امير مؤمنان عليه‏السلام در تبيين اين معناى سنّت، فرموده است:

سنّت، دو گونه است: سنّتى كه واجب است و عمل بدان، هدايت و ترك آن،

1.. ر . ك : ح ۵ .

2.. ر . ك : ح ۶ .

3.. ر . ك : ح ۱ .

4.. ر . ك : ح ۱۰۵ .

5.. ر . ك : ح ۳ .


شناخت نامه حدیث - جلد اول
42

بدان عمل كند، نصيب وى خواهد شد و هر كس طريقه‏اى ناپسند بنيان نهد، جزاى آن و كيفر هر كس كه تا روز قيامت بدان عمل كند، بر عهده او خواهد بود.

كاربرد واژه سنّت، در معناى لغوى، يعنى روش و طريقه، فراوان و پُر بسامد است.

اين واژه، در روايات و پيرو آن در بيان محدّثان، فقيهان و عالمان، در معانى خاص، محدود و متفاوت به كار رفته است كه اگر چه معناى لغوى را در درون خود دارد، ولى ويژگى خاصّى را در معناى لغوى اشراب كرده است كه فهم آن، مهم‏تر از فهم اصل معناى لغوى است. اين معانى خاص، در برخى از دانش‏ها و كتاب‏ها به اصطلاح تبديل شده‏اند. مقصود از اصطلاح، معنايى است كه در فرهنگ گروهى خاص، از يك واژه اراده مى‏شود ؛ يعنى واژه بدون قرينه، تنها اين معنا را افاده مى‏كند. ممكن است واژه‏اى نزد گروهى از عالمان، همانند فقيهان، در معنايى خاص به كار رود و گروهى ديگر از عالمان، همچون محدّثان، يا مفسّران، آن را در معنايى ديگر به كار گيرند، يا مفهومى خاص از آن اراده كنند.

معانى اصطلاحى سنّت كه در روايات، بدانها توجّه شده، بدين قرارند:

۱. سنّت در برابر بدعت

در اين كاربرد، مراد از سنّت، رهنمودى است كه از پيامبر صلى‏الله‏عليه‏و‏آله يا امام معصوم عليه‏السلام صادر شده باشد:

ما يصدر من النبى صلى‏الله‏عليه‏و‏آله أو مطلق المعصوم من قول أو فعل أو تقرير.۱

آنچه از پيامبر صلى‏الله‏عليه‏و‏آله يا هر معصوم ديگرى صادر مى‏شود، خواه گفتار يا رفتار يا تأييد باشد.

بر پايه اين اصطلاح، هر سخن، عمل، يا ترك عمل از جانب معصوم عليه‏السلام، سنّت به شمار مى‏رود. سنّت، بدين معنا، يكى از ادلّه اربعه شمرده شده و به عنوان حجّت شرعى تلقّى مى‏شود و در مقابل بدعت، قرار مى‏گيرد. مراد از بدعت، چيزى است كه

1.. دراسات فى علم الدرايه: ص ۱۲ . نيز ، ر . ك : الاُصول العامّة للفقه المقارن : ص ۱۲۲ . روشن است كه اهل سنّت، تنها پيامبر اكرم صلى‏الله‏عليه‏و‏آله را معصوم مى‏شمارند و حجّيت اعمال و اقوال اهل بيت عليهم‏السلام را هم پايه آن نمى‏شمرند.

  • نام منبع :
    شناخت نامه حدیث - جلد اول
    سایر پدیدآورندگان :
    محمد محمدی ری شهری با همکاری جمعی از پژوهشگران
    تعداد جلد :
    3
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1397
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 1633
صفحه از 501
پرینت  ارسال به