41
شناخت نامه حدیث - جلد اول

اين، سنّت الهى است كه در گذشته نيز بوده است و هرگز براى سنّت الهى تغيير و تبديلى نخواهى يافت».

مراد از سنّت الهى، شيوه، سبك و روش الهى و به سخن ديگر، قوانين تكوينى حاكم بر جهان آفرينش است كه مستمر و مداوم اند و قابل تبديل، تغيير و تحويل نيستند:

«لاَ تَجِدُ لِسُنَّتِنَا تَحْوِيلاً.۱

هرگز براى سنّت ما تغيير و دگرگونى نخواهى يافت».

«فَلَن تَجِدَ لِسُنَّتِ اللَّهِ تَبْدِيلاً وَ لَن تَجِدَ لِسُنَّتِ اللَّهِ تَحْوِيلاً.۲

هرگز براى سنّت خدا، تبديل نخواهى يافت و هرگز براى سنّت الهى تغييرى نمى‏يابى».

همچنين در آيات ديگرى، روش به كار رفته در باره پيشينيان به عنوان «سنّة الأولين» مطرح شده است. از جمله در آيه «قُل لِّلَّذِينَ كُفَرُوا إِن يَنتَهُوا يُغْفَرْ لَهُم مَّا قَدْ سَلَفَ وَإِن يَعُودُوا فَقَدْ مَضَتْ سُنَّتُ الأَْوَّلِينَ»۳ اين عبارت ناظر به روش و عملكرد كينه‏توزانه مشركان و روش خداوند در مواجهه با آنان است.

سنّت، به معناى روش، معنايى عام دارد كه مى‏تواند به روش پسنديده و نيكو اشاره داشته باشد، همچنان كه در باره روش و طريقه ناشايست و ناصواب نيز كاربرد دارد.۴

در روايت نبوى ذيل، سنّت، به هر دو معنا اشاره دارد:

مَن سَنَّ سُنَّةً حَسنَةً كانَ لَهُ أَجرُها وَ أجرُ مَن عَمِلَ بِها إلى يَومِ القيامةِ وَ مَن سَنَّ سُنَّةً سَيِّئَةً كانَ عَليهِ وِزرُها وَ وِزرُ مَن عَمِلَ بِها إلى يَومِ القِيامَةِ.۵

هر كس روشى شايسته بنيان نهد، پاداش آن و پاداش هر كس كه تا روز قيامت

1.. اسرا : آيه ۷۷ .

2.. فاطر : آيه ۴۳ .

3.. انفال : آيه ۳۸ .

4.. ر . ك : المصباح المنير : ص ۲۹۱ .

5.. ر . ك : ح ۳۵ .


شناخت نامه حدیث - جلد اول
40

تبيين معانىِ سنّت۱

در باره سنّت

واژه سنّت، از ريشه «سنن»، در اصل به معناى جريان يافتن، روان شدن و انجام دادن عمل به سهولت و سادگى است:

أصل واحد مطرد و هو جريان الشى‏ء و إطّراده فى سهولة و الأصل قولهم سننت الماء على وجهى أسُنُّه سنّاً، إذا أرسلته إرسالاً.۲

ريشه و گوهر معنايى يگانه و فراگير و به معناى جريان يافتن چيزى و روان شدن آسان است. اين واژه از اين عبارت گرفته شده است كه عرب مى‏گويد: آب را بر صورتم جارى و روان كردم.

از اين ريشه و گوهر معنايى، سنّت به معناى سيره، روش، طريقه و سبك رفتار برآمده است.۳

كاربرد اين واژه در اين معنا، در قرآن نيز وجود دارد. «سنّة اللّه‏»، در قرآن به معناى شيوه و روش پيوسته و جارى خداوند است:

«سُنَّةَ اللَّهِ الَّتِى قَدْ خَلَتْ مِن قَبْلُ وَ لَن تَجِدَ لِسُنَّةِ اللَّهِ تَبْدِيلاً.۴

1.به قلم پژوهشگر ارجمند ، جناب حجّة الاسلام والمسلمين سيّد محمّد كاظم طباطبايى .

2.. ر . ك : معجم مقاييس اللّغة : ج ۳ ص ۶۰ .

3.. ر . ك : همان : ج ۳ ص ۶۰ ، الصحاح : ج ۵ ص ۲۱۳۸، النهاية : ج ۲ ص ۴۰۹ ، مفردات ألفاظ القرآن : ص ۴۲۹ ، لسان العرب : ج ۱۳ ص ۲۲۵ .

4.. فتح : آيه ۲۳ . نيز ، ر . ك : احزاب : آيه ۶۲ .

  • نام منبع :
    شناخت نامه حدیث - جلد اول
    سایر پدیدآورندگان :
    محمد محمدی ری شهری با همکاری جمعی از پژوهشگران
    تعداد جلد :
    3
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1397
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 1343
صفحه از 501
پرینت  ارسال به