95
شناخت نامه حدیث - جلد دوم

لجوجانه رد كرده است، نمى‏توان انتظار يك پژوهش درست و منطبق با واقع را داشت. ما بايد بر پايه فرموده خردمندانه امام على عليه‏السلام، خواسته‏هاى خود را به پيروى از هدايت در آوريم، نه آن كه هدايت را پيرو خواسته خود كنيم.۱

گفتنى است كه خواسته‏هاى پژوهشگر، گاه شخصى نيست و حتّى در برخى موارد، خيرخواهانه است. برخى احاديث مربوط به ديه و قصاص جنايت زن و مرد، ارث زن و مرد و تعدّد زوجات كه همگى در قرآن نيز آمده‏اند، دست خوش انكار شده ولى خوشبختانه كتاب‏ها و مقاله‏هاى گوناگونى در تحليل و اثبات آنها، نوشته شده‏اند.۲

نمونه در خور ذكر، حديث: «جِهادُ المَرأَةِ حُسنُ التَبَعُّّلِ» است كه از زبان پيامبر خدا صلى‏الله‏عليه‏و‏آله، امام على عليه‏السلام، امام صادق عليه‏السلام و امام كاظم عليه‏السلام روايت شده است.۳ اين حديث را بزرگانى مانند كلينى، شيخ مفيد و شيخ صدوق، در كتاب‏هاى خود آورده‏اند.۴

برخى اين روايت را ردّ و انكار كرده‏اند۵ در حالى كه مشكلى در آن به چشم نمى‏آيد. مرد، لازم است هزينه زندگى را تأمين كند و زن، اگر چه مجبور نيست خانه‏دارى كند، امّا شوهردارى، وظيفه اخلاقى و اجتماعى اوست و پاداش جهاد دارد و اين براى زن، نه توهين، كه افتخار است.

1.نهج البلاغة : خطبه ۱۳۸ .

2.ر . ك : نظام حقوق زن در اسلام و مسئله حجاب ، از استاد شهيد مطهّرى و زن در آينه جمال و جلال ، از استاد جوادى آملى .

3.جهاد زن، خوب شوهردارى كردن است (تحف العقول : ص ۶۰ ، الكافى : ج ۵ ص ۹ ح ۱ و ص ۵۰۷ ح ۴ ، نهج البلاغة : حكمت ۱۳۶ ، كتاب من لا يحضره الفقيه : ج ۴ ص ۴۱۶ ح ۵۹۰۴) .

4.ر . ك : موارد پيشين و نيز ، الخصال : ص ۵۸۷ ح ۱۲ ، أحكام النساء المطبوعة فى مصنّفات الشيخ المفيد ج ۹ : ص ۳۹ .

5.مجلّه زنِ روز ، مهرماه ۱۳۷۶ به نقل از : مجله علوم حديث ، شماره ۵ ص ۸۲ .

شناخت نامه حدیث - جلد دوم
94

ابن جوزى، در تضعيف حديث و راوى آن، به نقل از عقيلى، اين حديث را بى‏اصل و ريشه و سديف را از شيعيان غالى مى‏خوانَد، سپس خود به تقويت وى مى‏پردازد.۱ اين در حالى است كه حديث با آيات قرآنىِ فرمان دهنده به مودّت اهل بيت عليهم‏السلام همخوان است. مودّت، متفاوت با پذيرش امامت است و به دليل تصريح غير قابل تأويل قرآن، پذيرفته همه مسلمانان، حتّى اهل سنّت است.

تمايلات جنسيتى و نگاه صنفى به احاديث نيز رهزن ديگر راه نقد است. احاديث معصومان عليهم‏السلام به توصيف ويژگى‏هاى مرد و زن پرداخته و نقص و قوّت هر دسته را براى شناخت خود و جنس ديگر، عرضه كرده است. اين شناخت‏ها، چه در حيطه فردى و چه در آن جا كه زن و مرد، نقش‏هاى خانوادگى و اجتماعى را به عهده مى‏گيرند، در صورتى كامل و معتبر هستند كه برخاسته از مجموع احاديث معصومان عليهم‏السلام باشند و نمى‏توان براى ارائه اين تصوير كامل، منسجم و قابل انتساب به دين، تنها به يك حديث، يا احاديث يك كتاب، هر چند بزرگ و معتبر، استناد كرد. در اين بررسى، احاديث قوى و ضعيف را بايد در كنار هم گذارد و بر پايه ضوابط دانش رجال و فقه الحديث، به برايند نهايى آنها حكم داد. در اين ميان، پژوهشگر بايد از خواست‏ها و جانبدارى‏هاى جنسيتى خود، دورى كند. نه مى‏توان به دليل مرد بودن، احاديث قيموميت مردان بر زنان را چنان معتبر و مطلق گرفت كه نه هيچ خدشه‏اى به آن كارگر افتد و نه هيچ قيد و محدوديتى بپذيرد و نه مى‏توان به دليل زن بودن، احاديث نقصان عقل زن را از همان آغاز و بدون بررسى، رد كرد و بدون پيمودن مسير طولانى فهم متن و مقصود، آن را جعلى خواند.

بررسى اين گونه روايات مهم و اثرگذار، آن گاه به نتيجه مى‏رسد كه زمينه‏ها و شرط‏هاى دستيابى به آنها از پيش فراهم شده باشد و نگاه پژوهشگر، خواه مرد و خواه زن، از گرايش‏ها و تمايلات شخصى، جنسيتى و صنفى، تهى باشد. از پژوهشگرى كه پيش‏تر نظر خود را برگزيده وحديث را بى‏تامّل، پذيرفته، يا

1.الموضوعات : ج ۲ ص ۶ .

  • نام منبع :
    شناخت نامه حدیث - جلد دوم
    سایر پدیدآورندگان :
    محمد محمدی ری شهری با همکاری جمعی از پژوهشگران
    تعداد جلد :
    3
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1397
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 1682
صفحه از 501
پرینت  ارسال به