263
شناخت نامه حدیث - جلد دوم

هـ ـ احتياط

۷۳۴.عوالى اللآلىـ به نقل از زُرارة بن اَعيُن ـ: از امام باقر عليه‏السلام پرسيدم: فدايت شوم ! دو روايت يا حديث متعارض از شما به ما مى‏رسد. كدام را بگيريم ؟ امام عليه‏السلام فرمود: «اى زُراره ! آنچه را ميان يارانت مشهور است، بگير و ناهماهنگ نادر را فرو گذار». گفتم: اى سروَر من ! هر دوى آنها، مشهور و منقول از شما هستند ؟ فرمود: «گفته كسى را بگير كه نزد تو، عادل‏تر است و اطمينان بيشترى به او دارى». گفتم: هر دو [راوى] عادل، پسنديده و مطمئن هستند. فرمود: «بنگر هر كدام كه با مذهب غير شيعه موافق است، رهايش كن و آنچه را مخالف آنان است، بگير كه حق در آن روايتى است كه مخالف ايشان است». گفتم: گاه هر دو موافق آنها يا هر دو مخالف هستند. در اين صورت، چه كنم ؟ فرمود: «در اين صورت، آنچه موافق احتياط در دينت است، بگير و آنچه را مخالف احتياط است، رها كن». گفتم: هر دو موافق احتياط يا مخالف احتياط باشند، چه كنم ؟ فرمود: «در آن صورت، مى‏توانى هر كدام را بگيرى و ديگرى را فرو گذارى».
و در نقلى ديگر، امام عليه‏السلام فرمود: «در اين صورت، كار را به تأخير انداز تا امامت را ببينى و از او بپرسى».

۷۳۵.پيامبر خدا صلى‏الله‏عليه‏و‏آله: هنگامى كه امور بر تو، مختلف و احاديث، فراوان شدند، هدايت، در آن است كه آنچه را به شكّت مى‏اندازد، واگذارى و آنچه را به شكّت نمى‏اندازد، برگيرى».

۷۳۶.پيامبر خدا صلى‏الله‏عليه‏و‏آله: اى مردم ! حلال من تا روز قيامت، حلال است و حرام من تا روز قيامت، حرام است. بدانيد كه خداوند عز و جل، اين دو را در كتاب خود، بيان فرموده است و من نيز آنها را در سيره و سنّت خويش، روشن ساخته‏ام. از اين دو كه گذشت، بقيّه، شُبهات شيطان و بدعت‏هايى هستند كه پس از من، گذارده مى‏شوند. هر كس آنها (شُبهات و بدعت ها) را ترك گويد، كار دينش به صلاح مى‏آيد و مُروّت او، [باقى] و آبرويش، سالم خواهد ماند. هر كه به آنها فرو رود و در آنها بيفتد و از آنها پيروى كند، چونان كسى است كه گوسفندان خويش را در نزديك قُرُقگاه، مى‏چرانَد و هر كه رَمه‏اش را در نزديكى قُرُقگاه بچرانَد، وسوسه مى‏شود كه آنها را به قُرُقگاه در آورد. بدانيد كه هر پادشاهى، قُرُقگاهى دارد ! آگاه باشيد كه قُرُقگاه خداوند عز و جل، حرام‏هاى اوست ! پس خود را از [در آمدن به] قُرُقگاه خدا و حرام‏هاى او، نگه داريد.


شناخت نامه حدیث - جلد دوم
262

۵ ـ الاِحتِياطُ

۷۳۴.عوالي اللآلي عن زرارة بن أعين: سَأَلتُ الباقِرَ عليه‏السلام فَقُلتُ: جُعِلتُ فِداكَ، يَأتي عَنكُمُ الخَبَرانِ أوِ الحَديثانِ المُتَعارِضانِ، فَبِأَيِّهِما آخُذُ ؟ فَقالَ عليه‏السلام: يا زُرارَةُ، خُذ بِمَا اشتَهَرَ بَينَ أصحابِكَ ودَعِ الشّاذَّ النّادِرَ. فَقُلتُ: يا سَيِّدي، إنَّهُما مَعا مَشهورانِ مَروِيّانِ مَأثورانِ عَنكُم ؟ فَقالَ عليه‏السلام: خُذ بِقَولِ أعدَلِهِما عِندَكَ وأَوثَقِهِما في نَفسِكَ. فَقُلتُ: إنَّهُما مَعا عَدلانِ مَرضِيّانِ مُوَثَّقانِ ؟ فَقالَ عليه‏السلام: اُنظُر ما وافَقَ مِنهُما مَذهَبَ العامَّةِ فَاترُكهُ وخُذ بِما خالَفَهُم ؛ فَإِنَّ الحَقَّ فيما خالَفَهُم. فَقُلتُ: رُبَّما كانا مَعا مُوافِقَينِ لَهُم أو مُخالِفَينِ، فَكَيفَ أصنَعُ ؟ فَقالَ: إذاً فَخُذ بِما فيهِ الحائِطَةُ لِدينِكَ وَاترُك ما خالَفَ الاِحتِياطَ. فَقُلتُ: إنَّهُما مَعا مُوافِقانِ لِلاِحتِياطِ أو مُخالِفانِ۱ لَهُ، فَكَيفَ أصنَعُ ؟ فَقالَ عليه‏السلام: إذَن فَتَخَيَّر أحَدَهُما فَتَأخُذُ بِهِ وتَدَعُ الآخَرَ.
وفي رِوايَةٍ أنَّهُ عليه‏السلام قالَ: إذَاً فَأَرجِهِ حَتّى تَلقى إمامَكَ فَتَسأَلَهُ۲.۳

۷۳۵.رسول اللّه‏ صلى‏الله‏عليه‏و‏آله: إذَا اختَلَفَ عَلَيكَ الأَشياءُ وكَثرَةُ الأَحاديثِ فَإِنَّ الهُدى أن تَدَعَ ما يُريبُكَ إلى ما لا يُريبُكَ.۴

۷۳۶.عنه صلى‏الله‏عليه‏و‏آله: أيُّهَا النّاسُ ! حَلالي حَلالٌ إلى يَومِ القِيامَةِ، وحَرامي حَرامٌ إلى يَومِ القِيامَةِ، ألا وقَد بَيَّنَهَا اللّه‏ُ عز و جل فِي الكِتابِ، وبَيَّنتُهُما لَكُم في سيرَتي وسُنَّتي، وبَينَهُما شُبُهاتٌ مِنَ الشَّيطانِ وبِدَعٌ بَعدي، مَن تَرَكَها صَلَحَ لَهُ أمرُ دينِهِ وصَلَحَت لَهُ مُروءَتُهُ وعِرضُهُ، ومَن تَلَبَّسَ بِها ووَقَعَ فيها وَاتَّبَعَها كانَ كَمَن رَعى غَنَما قُربَ الحِمى، ومَن رَعى ماشِيَتَهُ قُربَ [ا]لحِمى نازَعَتهُ [نَفسُهُ۵] إلى أن يَرعاها فِي الحِمى، ألا وإنَّ لِكُلِّ مَلِكٍ حِمىً، ألا وإنَّ حِمَى اللّه‏ِ عز و جل مَحارِمُهُ، فَتَوَقَّوا حِمَى اللّه‏ِ ومَحارِمَهُ.۶

1.. وفي النسخة التي بأيدينا : «موافقين للاحتياط أو مخالفين» والصواب ما أثبتناه من بحار الأنوار .

2.. قال المجلسي رحمه‏الله : هذا الخبر يدلّ على أنّ موافقة الاحتياط من جملة مرجّحات الخبرين المتعارضين بحار الأنوار : ج ۲ ص ۲۴۶ ذيل ح ۵۷ .

3.. عوالي اللآلي : ج ۴ ص ۱۳۳ ح ۲۲۹ و ۲۳۰ ، بحار الأنوار : ج ۲ ص ۲۴۵ ح ۵۷ .

4.. الفردوس : ج ۱ ص ۳۲۶ ح ۱۲۹۲ عن ابن عمر ، كنز العمّال : ج ۳ ص ۴۳۰ ح ۷۳۰۱ وراجع تنبيه الخواطر : ج ۱ ص ۵۲ .

5.. ما بين المعقوفين ليس في المصدر وقد أثبتناها من بحار الأنوار .

6.. كنز الفوائد : ج ۱ ص ۳۵۲ عن سلام بن المستنير عن الإمام الباقر عليه‏السلام ، بحار الأنوار : ج ۲ ص ۲۶۰ ح ۱۷ .

  • نام منبع :
    شناخت نامه حدیث - جلد دوم
    سایر پدیدآورندگان :
    محمد محمدی ری شهری با همکاری جمعی از پژوهشگران
    تعداد جلد :
    3
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1397
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 1256
صفحه از 501
پرینت  ارسال به