203
شناخت نامه حدیث - جلد دوم

ر. ك: ص ۷ (حديث ما سخت و دشوارياب است).

۶۷۵.الكافىـ به نقل از اسحاق بن محمد نَخَعى ـ: فَهفَكى از امام حسن عسكرى عليه‏السلام پرسيد: چگونه است كه زن بينواى ضعيف، يك سهم مى‏گيرد و مرد، دو سهم ؟
امام حسن عسكرى عليه‏السلام فرمود: «زن، وظيفه جهاد [جانى و مالى]، نفقه و هزينه خانواده را دادن و پرداخت ديه قتل خطاى خويشان را ندارد. اينها، تنها به عهده مردان است».
با خود گفتم: به من گفته شده است كه ابن ابى العوجا، اين مسئله را از امام صادق عليه‏السلام پرسيده است و او، همين پاسخ را به او داده است.
امام حسن عسكرى عليه‏السلام به من رو كرد و فرمود: «آرى. اين، همان سؤال ابن ابى العوجاء است و پاسخ ما، هنگامى كه معناى سؤال يكى باشد، يكسان است. آنچه براى آخرين [نفر] ما جريان دارد، براى اوّلىِ ما نيز جارى است. اوّل و آخر ما در علم، يكسان‏اند و پيامبر خدا صلى‏الله‏عليه‏و‏آله و امير مؤمنان عليه‏السلام، برترى خود را دارند».

ج ـ تصحيح حديث

۶۷۶.تهذيب الأحكامـ به نقل از محمّد بن حسن صفّار ـ: به امام حسن عسكرى عليه‏السلام نامه نوشتم و از او در باره چگونگى وقف صحيح، سؤال كردم ؛ زيرا روايت شده كه وقف، اگر معيّن نباشد، باطل است و به وارثان، باز گردانده مى‏شود، امّا اگر معيّن باشد، صحيح و جارى است. گروهى مى‏گويند: وقف معيّن، وقفى است كه در وقف نامه‏اش ذكر شده كه آن، وقف فلانى و فرزندان او پس از وى است و چون نسلشان منقرض شد، از آنِ فقيران و بينوايان است تا آن گاه كه خداوند، زمين و هر كس را كه روى آن است، ارث ببرد. گروهى ديگر مى‏گويند: وقف معيّن، يعنى در آن ذكر شود كه آن، براى فلانى و نسل پس از وى است تا آن گاه كه باقى بمانند و ديگر در آخر آن ذكر نكند كه پس از انقراض نسل، از آنِ فقيران و بينوايان است تا آن گاه كه خداوند، زمين و هر كس را كه روى آن است، ارث ببرد.
و وقف غير معيّن، اين است كه بگويد: «اين، وقف است» و كسى را ذكر نكند. كدام يك از اين وقف‏ها صحيح و كدام باطل است ؟ امام عليه‏السلام نوشت: «وقف‏ها [همه درست و] مطابق با همان است كه واقف، وقف مى‏كند، إن شاء اللّه‏ !».


شناخت نامه حدیث - جلد دوم
202

راجع: ص ۶ (حديثنا صعب مستصعب)

۶۷۵.الكافي عن إسحاق بن محمّد النخعي: سَأَلَ الفَهفَكِيُّ أبا مُحَمَّدٍ عليه‏السلام: ما بالُ المَرأَةِ المِسكينَةِ الضَّعيفَةِ تَأخُذُ سَهما واحِدا ويَأخُذُ الرَّجُلُ سَهمَينِ ؟ فَقالَ أبو مُحَمَّدٍ عليه‏السلام: إنَّ المَرأَةَ لَيسَ عَلَيها جِهادٌ ولا نَفَقَةٌ، ولا عَلَيها مَعقُلَةٌ، إنَّما ذلِكَ عَلَى الرِّجالِ. فَقُلتُ في نَفسي: قَد كانَ قيلَ لي: إنَّ ابنَ أبِي العَوجاءِ سَأَلَ أبا عَبدِ اللّه‏ِ عليه‏السلام عَن هذِهِ المَسأَلَةِ فَأَجابَهُ بِهذَا الجَوابِ، فَأَقبَلَ أبو مُحَمَّدٍ عليه‏السلام عَلَيَّ فَقالَ: نَعَم، هذِهِ المَسأَلَةُ مَسأَلَةُ ابنِ أبِي العَوجاءِ، وَالجَوابُ مِنّا واحِدٌ إذا كانَ مَعنَى المَسأَلَةِ واحِدا، جَرى لاِخِرِنا ما جَرى لِأَوَّلِنا، وأَوَّلُنا وآخِرُنا فِي العِلمِ سَواءٌ، ولِرَسولِ اللّه‏ِ صلى‏الله‏عليه‏و‏آله وأَميرِ المُؤمِنينَ عليه‏السلام فَضلُهُما.۱

۳ ـ تَصحيحُ الحَديثِ

۶۷۶.تهذيب الأحكام عن محمّد بن الحسن الصفّار: كَتَبتُ إلى أبي مُحَمَّدٍ عليه‏السلام أسأَ لُهُ عَنِ الوَقفِ الَّذي يَصِحُّ كَيفَ هُوَ ؛ فَقَد رُوِيَ أنَّ الوَقفَ إذا كانَ غَيرَ مُوَقَّتٍ فَهُوَ باطِلٌ مَردودٌ عَلَى الوَرَثَةِ، وإذا كانَ مُوَقَّتاً فَهُوَ صَحيحٌ مُمضى، قالَ قَومٌ: إنَّ المُوَقَّتَ هُوَ الَّذي يُذكَرُ فيهِ أنَّهُ وَقفٌ عَلى فُلانٍ وعَقِبِهِ، فَإِذَا انقَرَضوا فَهُوَ لِلفُقَراءِ وَالمَساكينِ إلى أن يَرِثَ اللّه‏ُ الأَرضَ ومَن عَلَيها. قالَ: وقالَ آخَرونَ: هذا مُوَقَّتٌ إذا ذُكِرَ أنَّهُ لِفُلانٍ وعَقِبِهِ ما بَقوا، ولَم يُذكَر في آخِرِهِ لِلفُقَراءِ وَالمَساكينِ إلى أن يَرِثَ اللّه‏ُ الأَرضَ ومَن عَلَيها، وَالَّذي هُوَ غَيرُ مُوَقَّتٍ أن يَقولَ: هذا وَقفٌ، ولَم يَذكُر أحَدا، فَمَا الَّذي يَصِحُّ مِن ذلِكَ ومَا الَّذي يَبطُلُ ؟ فَوَقَّعَ عليه‏السلام:
الوُقوفُ بِحَسَبِ ما يوقِفُها إن شاءَ اللّه‏ُ.۲

1.. الكافي : ج ۷ ص ۸۵ ح ۲ ، تهذيب الأحكام : ج ۹ ص ۲۷۴ ح ۹۹۲ ، إعلام الورى : ج ۲ ص ۱۴۲ ، الخرائج والجرائح : ج ۲ ص ۶۸۵ ح ۵ ، المناقب لإبن شهرآشوب : ج ۴ ص ۴۳۷ نحوه والثلاثة الأخيرة عن أبي هاشم داود بن القاسم الجعفري ، بحار الأنوار : ج ۱۰۴ ص ۳۲۸ ح ۸ .

2.. تهذيب الأحكام : ج ۹ ص ۱۳۲ ح ۵۶۲ ، الإستبصار : ج ۴ ص ۱۰۰ ح ۳۸۴ ، وسائل الشيعة : ج ۱۳ ص ۳۰۸ ح ۲۴۴۱۴ .

  • نام منبع :
    شناخت نامه حدیث - جلد دوم
    سایر پدیدآورندگان :
    محمد محمدی ری شهری با همکاری جمعی از پژوهشگران
    تعداد جلد :
    3
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1397
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 1488
صفحه از 501
پرینت  ارسال به