111
شناخت نامه حدیث - جلد دوم

۵۶۳.بصائر الدرجاتـ به نقل از فضيل بن يَسار ـ: از امام باقر عليه‏السلام در باره اين روايت كه: «هيچ آيه‏اى [از قرآن] نيست، مگر آن كه ظاهرى دارد و باطنى»، پرسيدم....
فرمود: «ظاهر و باطنش، همان تأويل آن است كه چيزهايى از آن، هستند كه پيشتر تحقّق يافته و چيزهايى از آن، هنوز تحقّق نيافته‏اند، [آنها هميشه]جارى اند، همان گونه كه خورشيد و ماه، جريان دارند».
هر گاه تأويل چيزى از آن فرا رسد، براى مُردگان، چنان خواهد بود كه براى زندگان است. خداوند، فرموده است: «و تأويلش را جز خدا و ريشه‏داران در دانش، كسى نمى‏داند»، و ما آن را مى‏دانيم»۱.

۵۶۴.معانى الأخبارـ به نقل از اَبان بن تَغلِب ـ: از ابو جعفر، محمّد بن على (امام باقر) عليه‏السلام در باره گفته پيامبر صلى‏الله‏عليه‏و‏آله: «هركه من مولاى اويم، پس على مولاى اوست»، پرسيدم.
گفت: «اى ابو سعيد ! تو از مانند اين [مطلب روشن] مى‏پرسى ؟ ! [پيامبر صلى‏الله‏عليه‏و‏آله] به آنان فهمانْد كه وى (على عليه‏السلام)، جانشين خودش در ميان آنان مى‏شود».

۵۶۵.الكافىـ به نقل از زُراره ـ: نزد امام باقر عليه‏السلام بودم. مردى از كوفيان، از وى در باره اين سخن امير مؤمنان عليه‏السلام پرسيد كه مى‏فرمود: «از من، در باره هر آنچه مى‏خواهيد، بپرسيد ؛ چرا كه از چيزى نمى‏پرسيد، مگر آن كه در باره آن به شما خبر خواهم داد».
امام باقر عليه‏السلام فرمود: «نزد هيچ كس دانشِ چيزى نيست، جز آن كه از امير مؤمنان عليه‏السلام، گرفته شده باشد. مردم، هر جا كه مى‏خواهند، بروند ! سوگند به خدا، هيچ چيزى نيست، مگر آن كه از اين جاست» و با دست خود به خانه‏اش اشاره كرد.

۵۶۶.الزهد، حسين بن سعيد ـ به نقل از زُراره ـ: به امام باقر عليه‏السلام گفتم: مردم نقل مى‏كنند كه پيامبر خدا صلى‏الله‏عليه‏و‏آله، فرمود: «گرامى‏ترينِ شما در جاهليت، گرامى‏ترينِ شما در دوران اسلام است».
امام باقر عليه‏السلام فرمود: «راست مى‏گويند؛ ولى آن گونه نيست كه شما گمان مى‏كنيد. شريف‏ترينِ مردمان در جاهليت، كسانى بودند كه از همه بخشنده‏تر، خوشْ اخلاق‏تر، همسايه‏دارتر و بى آزارتر بودند.اينان، چون‏مسلمان شوند، اسلام، جز بر خوبى‏شان نمى‏افزايد».

1.مراد ، آن است كه امامان پيشين نيز از تأويل آن ، آگاه مى‏شوند تا همه امامان عليهم‏السلام علم يكسان داشته باشند و علم امام آخر بيش از علم امامان پيشين نشود ر . ك : بحار الأنوار : ج ۲۳ ص ۱۹۷ ذيل ح ۲۷ گفتنى است مى‏تواند ناظر به جرى تأويلى باشد، يعنى معناى باطنى هم جريان دارد . (م) .


شناخت نامه حدیث - جلد دوم
110

۵۶۳.بصائر الدرجات عن الفضيل بن يسار: سَأَلتُ أبا جَعفَرٍ عليه‏السلام عَن هذِهِ الرِّوايَةِ: «ما مِن آيَةٍ إلاّ ولَها ظَهرٌ وبَطنٌ۱... ما يَعني بِقَولِهِ: لَها ظَهرٌ وبَطنٌ ؟ قالَ: ظَهرٌ وبَطنٌ هُوَ تَأويلُها، مِنهُ ما قَد مَضى، ومِنهُ ما لَم يَجِئ، يَجري كما تَجرِي الشَّمسُ وَالقَمَرُ، كُلَّما جاءَ فيهِ تَأويلُ شَيءٍ مِنهُ يَكونُ عَلَى الأَمواتِ كَما يَكونُ عَلَى الأَحياءِ، كَما قالَ اللّه‏ُ تَعالى: «وَمَا يَعْلَمُ تَأْوِيلَهُ إِلاَّ اللَّهُ وَالرَّاسِخُونَ فِى الْعِلْمِ»۲، ونَحنُ نَعلَمُهُ۳.۴

۵۶۴.معاني الأخبار عن أبان بن تغلب: سَأَلتُ أبا جَعفَرٍ مُحَمَّدَ بنَ عَلِيٍّ عليه‏السلام عَن قَولِ النَّبِيِّ صلى‏الله‏عليه‏و‏آله: «مَن كُنتُ مَولاهُ فَعَلِيٌّ مَولاهُ»، فَقالَ: يا أبا سَعيدٍ ! تَسأَلُ عَن مِثلِ هذا ؟ عَلَّمَهُم أنَّهُ يَقومُ فيهِم مَقامَهُ.۵

۵۶۵.الكافي عن زرارة: كُنتُ عِندَ أبي جَعفَرٍ عليه‏السلام فَقالَ لَهُ رَجُلٌ مِن أهلِ الكوفَةِ يَسأَ لُهُ عَن قَولِ أميرِ المُؤمِنينَ عليه‏السلام: «سَلوني عَمّا شِئتُم، ولا تَسأَ لونّي عَن شَيءٍ إلاّ أنبَأتُكُم بِهِ»، قالَ: إنَّهُ لَيسَ أحَدٌ عِندَهُ عِلمُ شَيءٍ إلاّ خَرَجَ مِن عِندِ أميرِ المُؤمِنينَ عليه‏السلام، فَليَذهَبِ النّاسُ حَيثُ شاؤوا، فَوَاللّه‏ِ لَيسَ الأَمرُ إلاّ مِن هاهنا، وأَشارَ بِيَدِهِ إلى بَيتِهِ.۶

۵۶۶.الزهد للحسين بن سعيد عن زرارة: قُلتُ لِأَبي جَعفَرٍ عليه‏السلام: النّاسُ يَروونَ عَن رَسولِ اللّه‏ِ صلى‏الله‏عليه‏و‏آله أنَّهُ قالَ: «أشرَفُكُم فِي الجاهِلِيَّةِ أشرَفُكُم فِي الإِسلامِ»، فَقالَ عليه‏السلام: صَدَقوا ولَيسَ حَيثُ تَذهَبونَ، كانَ أشرَفُهُم فِي الجاهِلِيَّةِ أسخاهُم نَفسا، وأَحسَنُهُم خُلُقا، وأَحسَنُهُم جِوارا، وأَكَفُّهُم أذىً، فَذلِكَ الَّذي إذا أسلَمَ لَم يَزِدهُ إسلامُهُ إلاّ خَيرا.۷

1.. في المصدر : «وابطن» ، وهو «غلط مطبعي» ظاهرا .

2.. آل عمران : ۷ .

3.. قال العلاّمة المجلسي : قوله عليه‏السلام : «يجري» أي تجري الاُمور الكائنة التي يدلّ عليها القرآن ويقع تدريجا كجريان الشمس والقمر . قوله عليه‏السلام : «يكون على الأموات» أي كلّما يظهر ويفيض على إمام العصر من الاُمور البدائية من القرآن في الوقت الذي أراد اللّه‏ إفاضته عليه يفيض أوّلاً على الأئمّة الذين مضوا ، ثمّ على إمام العصر عليه‏السلام ؛ لئلاّ يكون آخرهم أعلم من أوّلهم بحار الأنوار : ج ۲۳ ص ۱۹۷ ذيل ح ۲۷ .

4.. بصائر الدرجات : ص ۲۰۳ ح ۲ و ص ۱۹۶ ح ۷ ، تفسير العيّاشي : ج ۱ ص ۱۱ ح ۵ كلاهما نحوه ، بحار الأنوار : ج ۲۳ ص ۱۹۷ ح ۲۷ .

5.. معاني الأخبار : ص ۶۶ ح ۲ ، بحار الأنوار : ج ۳۷ ص ۲۲۳ ح ۹۷ .

6.. الكافي : ج ۱ ص ۳۹۹ ح ۲ ، بصائر الدرجات : ص ۱۲ ح ۱ وفيه «المدينة» بدل «بيته» وص ۵۱۹ ح ۱ وفيه «صدره» بدل «بيته» وكلاهما نحوه ، بحار الأنوار : ج ۲ ص ۹۴ ح ۳۴ .

7.. الزهد للحسين بن سعيد : ص ۱۲۸ ح ۱۶۰ ، مشكاة الأنوار : ص ۴۲۱ ح ۱۴۱۵ ، تنبيه الخواطر : ج ۲ ص ۲۵۰ ، مستدرك الوسائل : ج ۸ ص ۳۹۵ ح ۹۷۸۱ نقلاً عن كتاب الأخلاق لأبي القاسم الكوفي وكلّها نحوه ، بحار الأنوار : ج ۷۳ ص ۲۹۳ ح ۲۶ .

  • نام منبع :
    شناخت نامه حدیث - جلد دوم
    سایر پدیدآورندگان :
    محمد محمدی ری شهری با همکاری جمعی از پژوهشگران
    تعداد جلد :
    3
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1397
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 1709
صفحه از 501
پرینت  ارسال به