35
شناخت نامه حدیث - جلد دوم

به نقل صفّار با سندش از امام باقر عليه‏السلام، چنين است:

حديث ما، سخت و دشوارياب است و جز فرشته مقرّب يا پيامبر مُرسل يا مؤمنى كه خداوند، او را آزموده است، يا شهر نفوذناپذير، تاب تحمّل آن را ندارند. وقتى دوران ما فرا برسد و مهدى ما بيايد، يك مرد از پيروان ما، از شير، توانمندتر و از تير، بُرّان‏تر است و دشمنان ما را با پاهايش، لگدكوب مى‏كند و با دست، مى‏كوبد. اين اتّفاق، وقتى است كه رحمت خداوند و گشايش او براى بندگان، فرو مى‏ريزد.۱

براى نشان دادن اين قرينه داخلى، به ارتباط ميان صدر حديث و ذيل آن، توجّه مى‏دهيم. اگر مقصود از تحمّل حديث در صدر آن، فهم مضمون آن باشد، چرا در ذيل حديث، سخن از قدرت جسمى و نيروى جنگى مى‏رود؟ اگر مسئله اصلى، توان علمى براى فهم است. چرا سخن از پايمال كردن دشمن و زدن اوست؟ حال اگر مقصود را قبول ولايت و پذيرش رهبرى جهانى اهل بيت عليهم‏السلام بدانيم، روشن مى‏شود كه قدرت مؤمنان در روزگار ظهور، موجب مى‏شود لجاجت‏ها و انكارهاى عنودانه دشمنان، كنار رود و رحمت الهى در جامه ولايت اهل بيت عليهم‏السلام، سراسر جهان و همه بندگان خدا را دربر گيرد.

نظر برگزيده

در نگاه بدوى، فراوانىِ نسبى احاديث دسته دوم۲ و شمارِ بيشتر قرينه‏ها، پژوهشگر را به گزينش نظر دوم مى‏كشانَد؛ يعنى درك و پذيرش كمالات اهل بيت عليهم‏السلام، حال به صورت عمومى، يا برخى فضائل خاص، مانند امامت و ولايت الهى، اعم از تكوينى و تشريعى امامان عليهم‏السلام. امّا چند حديث، هر چند اندك، ناظر به نظر نخست هستند؛۳

1.بصائر الدرجات : ص ۲۵ ح ۱۷ : «حَدِيثُنَا صَعبٌ مُستَصعَبٌ لاَ يَحتَمِلُهُ إِلاَّ مَلَكٌ مُقَرَّبٌ أَو نَبِىٌّ مُرسَلٌ أَو مُؤمِنٌ مُمتَحَنٌ أَو مَدِينَةٌ حَصِينَةٌ فَإِذَا وَقَعَ أَمرُنَا وَ جَاءَ مَهدِيُّنَا كَانَ الرَّجُلُ مِن شِيعَتِنَا أَجرَى مِن لَيثٍ وَ أَمضَى مِن سِنَانٍ يَطَأُ عَدُوَّنَا بِرِجلَيهِ وَ يَضرِبُهُ بِكَفَّيهِ وَ ذَلِكَ عِندَ نُزُولِ رَحمَةِ اللَّهِ وَ فَرَجِهِ عَلَى العِبَادِ» .

2.ر . ك : ح ۵۰۵ ـ ۵۰۶ و ۵۱۶ ـ ۵۱۸ و ۵۲۰ ـ ۵۲۴ .

3.ر . ك : ح ۵۰۷ و ۵۱۰ و ۵۱۱ .


شناخت نامه حدیث - جلد دوم
34

حديث ما سخت و دشوارياب است. آن را جز پيامبرى فرستاده شده، يا فرشته‏اى مقرّب، يا بنده‏اى كه خداوند قلبش را به ايمان آزموده باشد، تاب نمى‏آورد. سپس فرمود: اى ابو حمزه، آيا نمى‏بينى كه خداوند براى امر ما، از ميان فرشتگان مقرّبان و از ميان پيامبران، فرستاده شدگان و از ميان مؤمنان، آزموده‏شدگان را برگزيد؟!

متن تفصيلى

در اين حديث، آمده:

۰.أمرُنا صَعبٌ مُستَصعَبٌ لا يَحتَمِلُهُ إلاّ ثَلاثٌ: مَلَكٌ مُقَرَّبٌ، أو نَبِيٌّ مُرسَلٌ، أو عَبدٌ امتَحَنَ اللّه‏ُ قَلبَهُ لِلإِيمانِ.

ثُمَّ قالَ: يا أبا حَمزَةَ ! أ لَستَ تَعلَمُ فِي المَلائِكَةِ مُقَرَّبينَ وغَيرَ مُقَرَّبينَ، وفِي النَّبِيّينَ مُرسَلينَ وغَيرَ مُرسَلينَ، وفِي المُؤمِنينَ مُمتَحَنينَ وغَيرَ مُمتَحَنينَ ؟ قُلتُ: بَلى. قالَ: ألا تَرى إلى صُعُوبَةِ أمرِنا ؟ إنَّ اللّه‏َ اختارَ لَهُ مِنَ المَلائِكَةِ مُقَرَّبينَ، ومِنَ النَّبِيّينَ مُرسَلينَ، ومِنَ المُؤمِنينَ مُمتَحَنينَ.۱

... حديث ما، سخت و دشوارياب است و جز پيامبرى فرستاده شده و فرشته‏اى مقرّب يا بنده‏اى كه خداوند قلبش را به ايمان آزموده باشد، آن را تحمّل نمى‏كند.

سپس فرمود: اى ابو حمزه! آيا نمى‏دانى كه فرشتگان، مقرّب و غير مقرّب دارند و پيامبران نيز برخى [به سوى مردم] فرستاده شده و برخى فرستاده نشده‏اند و مؤمنان هم، امتحان داده و امتحان نداده دارند؟». گفتم: چرا. فرمود: «آيا به ويژگى امر ما نمى‏نگرى؟ خداوند، براى آن، از ميان فرشتگان، مقرّبان را و از ميان پيامبران، فرستاده شدگان را و از ميان مؤمنان، امتحان دادگان را برگزيد.

روايت ديگرى نيز در دست است كه افزون بر اثبات اتّحاد «حديث» و «امر» و قرينه خارجى بودن، به گونه‏اى قرينه داخلى نيز به شمار مى‏آيد. اين معنا در روايت ذيل آمده كه تحمّل حديث اهل بيت عليهم‏السلام را با قيام امام مهدى عليه‏السلام گِره زده است. متن آن

1.ر . ك : ح ۵۰۱ .

  • نام منبع :
    شناخت نامه حدیث - جلد دوم
    سایر پدیدآورندگان :
    محمد محمدی ری شهری با همکاری جمعی از پژوهشگران
    تعداد جلد :
    3
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1397
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 1355
صفحه از 501
پرینت  ارسال به