15
شناخت نامه حدیث - جلد دوم

۵۰۵.مختصر بصائر الدرجاتـ به نقل از ابو ربيع شامى ـ: نزد امام باقر عليه‏السلام نشسته بودم كه ديدم به خواب رفت. سپس، سرش را در حالى بلند كرد كه مى‏فرمود: «اى ابو ربيع ! حديثى است كه شيعيان، آن را بر زبان خود دارند؛ امّا عمق آن را نمى‏دانند». گفتم: آن چيست ؟ فرمود: «حديث على بن ابى طالب عليه‏السلام: "كار ما اهل بيت، سخت و دشوارياب است و جز فرشته‏اى مقرّب يا پيامبر فرستاده شده، يا بنده مؤمنى كه خداوند، قلبش را به ايمان، آزموده باشد، آن را تحمّل نمى‏كند". اى ابو ربيع ! آيا نمى‏بينى كه گاه فرشته هست، ولى مقرّب نيست ؟ پس آن را جز مقرّب، تحمّل نمى‏كند و گاه مقام نبوت دارد، اما مقام رسالت را ندارد. پس آن را جز پيامبرى كه نبوت و رسالت را با هم دارد، تحمّل نمى‏كند و گاه مؤمن است، ولى آزموده شده نيست. پس جز مؤمنى كه خداوند، قلبش را به ايمان آزموده است، آن را تحمّل نمى‏كند».

۵۰۶.امام باقر عليه‏السلام: حديث ما، سخت و دشوارياب و [چون اسبى سركش] رام نشده و بى پوشش است، نه فرشته مقرّب و نه پيامبر فرستاده شده و نه بنده‏اى كه خداوند، قلبش را به ايمان آزموده باشد، آن را تحمّل نمى‏كند. «صعب»، يعنى مَركبى كه به كسى سوارى نداده است و «مُستَصعَب»، يعنى مَركب گريزپايى كه چون كسى را مى‏بيند، مى‏گريزد. امّا «ذكوان»، به ذكا و فطانت و تيزهوشى مؤمنان براى فهم آن، اشاره دارد و «اَجرَد»، يعنى چيزى به پيش و پس آن نياويخته [و صاف و بى پيرايه]است و آن، همان گفته خداوند است: «خداوند، نيكوترين سخن را فرو فرستاده است». پس نيكوترين سخن، سخن ماست. هيچ يك از مردمان، آن را به تمام و كمال، تحمّل ندارد تا آن گاه كه به حدّ [و تعريف]آن، نائل آيد ؛ زيرا كسى به حد [و شناسايى مرز چيزى]مى‏رسد كه از آن بزرگ‏تر باشد و سپاس بر توفيق، ويژه خداوند است و انكار، موجب كفر است.

۵۰۷.امام باقر عليه‏السلام: حديث خاندان محمّد، سخت و دشوارياب، سنگين و سربسته، بى‏پيرايه و تند و تيز است. جز فرشته‏اى مقرّب يا پيامبرى فرستاده شده يا بنده‏اى كه خداوند، قلبش را براى ايمان، آزموده باشد يا شهرى نفوذ ناپذير۱، آن را تحمّل نمى‏كند و هنگامى كه قائم ما قيام كند، [عقل و فهم مردم به كمال مى‏رسد و نيازى به كتمان نخواهد بود و حضرت مهدى عليه‏السلام] سخن مى‏گويد و قرآن هم او را تصديق مى‏كند.

1.در حديث ۵۱۲ خواهد آمد كه مقصود، قلب مجتمع است يعنى قلبى كه از هوا و هوس خود پيروى نمى‏كند و اين سو و آن سو نمى‏رود .


شناخت نامه حدیث - جلد دوم
14

۵۰۵.مختصر بصائر الدرجات عن أبي الربيع الشامي: كُنتُ عِندَ أبي جَعفَرٍ عليه‏السلام جالِسا فَرَأَيتُ أنَّهُ قَد نامَ، فَرَفَعَ رَأسَهُ وهُوَ يَقولُ: يا أبَا الرَّبيعِ ! حَديثٌ تَمضَغُهُ الشّيعَةُ بِأَلسِنَتِها لا تَدري ما كُنهُهُ، قُلتُ: ما هُوَ ؟ قالَ: قَولُ عَلِيِّ بنِ أبي طالِبٍ عليه‏السلام: «إنَّ أمرَنا صَعبٌ مُستَصعَبٌ، لا يَحتَمِلُهُ إلاّ مَلَكٌ مُقَرَّبٌ أو نَبِيٌّ مُرسَلٌ أو عَبدٌ مُؤمِنٌ امتَحَنَ اللّه‏ُ قَلبَهُ لِلإِيمانِ»، يا أبَا الرَّبيعِ ! ألا تَرى أنَّهُ قَد يَكونُ مَلَكٌ ولا يَكونُ مُقَرَّبا فَلا يَحتَمِلُهُ إلاّ مُقَرَّبٌ، وقَد يَكونُ نَبِيٌّ ولا يَكونُ بِمُرسَلٍ فَلا يَحتَمِلُهُ إلاّ مُرسَلٌ، وقَد يَكونُ مُؤمِنٌ ولَيسَ مُمتَحَنٌ فَلا يَحتَمِلُهُ إلاّ مُؤمِنٌ قَدِ امتَحَنَ اللّه‏ُ قَلبَهُ لِلإِيمانِ.۱

۵۰۶.الإمام الباقر عليه‏السلام: إنَّ حَديثَنا صَعبٌ مُستَصعَبٌ، ذَكوانُ أجرَدُ، لا يَحتَمِلُهُ مَلَكٌ مُقَرَّبٌ ولا نَبِيٌّ مُرسَلٌ ولا عَبدٌ امتَحَنَ اللّه‏ُ قَلبَهُ لِلإِيمانِ، أمَّا الصَّعبُ فَهُوَ الَّذي لَم يُركَب بَعدُ، وأَمَّا المُستَصعَبُ فَهُوَ الَّذي يَهرَبُ مِنهُ إذا رَأى، وأَمَّا الذَّكوانُ فَهُوَ ذَكاءُ المُؤمِنينَ، وأَمَّا الأَجرَدُ فَهُوَ الَّذي لا يَتَعَلَّقُ بِهِ شَيءٌ مِن بَينِ يَدَيهِ ولا مِن خَلفِهِ، وهُوَ قَولُ اللّه‏ِ: «اللَّهُ نَزَّلَ أَحْسَنَ الْحَدِيثِ»۲، فَأَحسَنُ الحَديثِ حَديثُنا، لا يَحتَمِلُهُ أحَدٌ مِنَ الخَلائِقِ أمرَهُ بِكَمالِهِ حَتّى يَحُدَّهُ ؛ لِأَ نَّهُ مَن حَدَّ شَيئا فَهُوَ أكبَرُ مِنهُ، وَالحَمدُ لِلّهِ عَلَى التَّوفيقِ، وَالإِنكارُ هُوَ الكُفرُ.۳

۵۰۷.عنه عليه‏السلام: إنَّ حَديثَ آلِ مُحَمَّدٍ صَعبٌ مُستَصعَبٌ، ثَقيلٌ مُقَنَّعٌ، أجرَدُ ذَكوانُ، لا يَحتَمِلُهُ إلاّ مَلَكٌ مُقَرَّبٌ، أو نَبِيٌّ مُرسَلٌ، أو عَبدٌ امتَحَنَ اللّه‏ُ قَلبَهُ لِلإِيمانِ، أو مَدينَةٌ حَصينَةٌ، فَإِذا قامَ قائِمُنا نَطَقَ وصَدَّقَهُ القُرآنُ.۴

1.. مختصر بصائر الدرجات : ص ۱۰۷ و ۱۲۶ ، بصائر الدرجات : ص ۲۶ ح ۱ وفيه «قام» بدل «نام» ، الخرائج والجرائح : ج ۲ ص ۷۹۴ ح ۲ ، الدرّ النظيم : ص ۶۱۵ ، بحار الأنوار : ج ۲ ص ۱۹۷ ح ۴۹ .

2.. الزمر : ۲۳ .

3.. بصائر الدرجات : ص ۲۴ ح ۱۶ عن المفضّل ، بحار الأنوار : ج ۲ ص ۱۹۴ ذيل ح ۳۹ .

4.. بصائر الدرجات : ص ۲۱ ح ۳ عن أبي الجارود ، بحار الأنوار : ج ۲ ص ۱۹۱ ح ۲۷ .

  • نام منبع :
    شناخت نامه حدیث - جلد دوم
    سایر پدیدآورندگان :
    محمد محمدی ری شهری با همکاری جمعی از پژوهشگران
    تعداد جلد :
    3
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1397
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 1806
صفحه از 501
پرینت  ارسال به