شدند . از اين رو، عالمانى باتدبير ، از قتل و غارت ، جلوگيرى كردند و از هلاكو خواستند بدانها امان داده ، از آنها حراست كند . او نيز چنين كرد و بدين سان ، شيعيان جنوب بغداد (مانند حلّه و كوفه و...) از فتنه رَهيدند . اينچنين، شيعيان، با سقوط عبّاسيان ، به آزادىهايى دست يافته بودند و از سوى ديگر ، در دهههاى پايانى اين سده ، يكى از جانشينان هلاكو به نام غازانخان ، شيعه شد و در عمران كربلا كوشيد و طبيعتاً زمينه علنى شدن برپايى شعائر ، به وجود آمد و ... .
سده هشتم
در اين سده ، غازانخان - كه حكومتش از سال ۶۹۴ ق ، شروع شده بود - گامهايى در گسترش گرايشهاى شيعى برداشت . پس از وى ، برادرش سلطان محمّد خدابنده ، به قدرت رسيد و پس از مدّتى ، شيعه شد و در ترويج و رسمى كردن آن ، بسى تلاش كرد . بدين سان ، با گرايش حاكمان مغول به تشيّع و رسمى شدن اين مذهب، زمينه انجام گرفتن علنى عزادارى و فراز آوردن شعائر شيعى گسترش يافت .
سلسله جلايريان نيز - كه در عراق به حكومت رسيدند و خواهرزادههاى سلطان محمّد خدابنده بودند - گرايش شيعى داشتند و حكومت آنها تا سال ۸۱۴ ق ، ادامه يافت . ابن بطوطه (م ۷۷۹ ق) ، از مناطق : كربلا، حلّه، بحرين، قم، كاشان، ساوه و توس به عنوان شيعى متعصّب ، ياد مىكند .۱
سده نهم هجرى
سده نهم ، با يورشهاى تيمور لنگ - كه عراق و شام نيز از آن در امان نماندند - آغاز گشت . با مرگ تيمور و به حكومت رسيدن فرزندش شاهرخ ، فضا دگرگون شد و او به ترويج فرهنگ و عمران آبادىها روى آورد و در جهت بازسازى خرابىهاى پدر كوشيد و همسرش ، مسجد باشُكوه «گوهرشاد» را در كنار حرم امام رضا عليه السلام بنياد نهاد . اين اقدامات و رويكردها ، حكايت از آن دارد كه در آن زمان ، آزادىهاى نسبى براى شيعيان در به جا آوردن شعائر ، به وجود آمده است .
