فصل چهارم : عزادارى و گريه براى امام حسين‏

عزادارى ، يكى از عناصر اصلى و كليدى در بررسى فرهنگ عاشورايى است ، چنان كه نمى‏توان نقش مثبت آن را در تحوّلات فرهنگى شيعه ، ناديده گرفت. در كنار اين جايگاه بلند و تأثيرگذار، عزادارى امام حسين عليه السلام ، بويژه در دوران معاصر ، با پرسش‏ها و آسيب‏هايى همراه بوده است. بدين جهت ، مى‏كوشيم با جمع‏بندى روايت‏هاى ياد شده در اين بخش، تحليلى جامع از عزادارى، ارائه كنيم تا ضمن تبيين جايگاه آن ، به پرسش‏ها و شُبَهات ، پاسخ گفته شود . براى پرداخت همه‏جانبه به مسئله عزادارى و رسيدگى به تمام زواياى آن ، مباحث را در چهار محور ، ارائه مى‏كنيم :
۱ . منزلت و جايگاه عزادارى در سخن و سيره پيشوايان‏
۲ . چرايى و دليل عزادارى‏
۳ . آسيب شناسى عزادارى‏ها
۴ . ويژگى‏هاى عزادارى هدفمند .

بود . پس از بازداشت هانى بن عروه ، افراد قبيله مَذحِج ، براى آزادساختن او ، قصر دار الإماره را احاطه كردند . ابن زياد ، احساس خطر كرد و به شُرَيح قاضى ، دستور داد :
برو و هانى را ببين و به مردم بگو كه او ، زنده است .
شُرَيح ، به بازداشتگاه هانى آمد . هنگامى كه چشم هانى به شريح افتاد ، در حالى كه خون بر محاسن او جارى بود ، فرياد زد : «اى خدا ! اى مسلمانان ! خاندانم نابود شدند . اهل ديانت ، كجايند؟ اهل شهر ، كجايند؟» و هنگامى كه سر و صداى افراد قبيله خود را - كه در بيرون دار الإماره براى آزادسازى او جمع شده بودند - شنيد ، گفت : «اگر ده نفر به اين جا بيايند ، مرا نجات مى‏دهند» . شريح قاضى ، بدون توجّه به آنچه ديد و شنيد ، به طرف مردمى كه اطراف قصر را گرفته بودند ، آمد و به آنها گفت :
امير ، وقتى از حضورتان و سخنانتان در باره بزرگتان (هانى) ، مطّلع شد فرستاد كه پيش او بروم . من هم پيش او رفتم و او را ديدم و امير به من دستور داد كه با شما ديدار كنم و به شما بگويم كه بزرگتان زنده است و خبر كشته شدنش دروغ است ^۱ .
عمرو بن حَجّاج - كه رهبرى مردمِ گرد آمده در اطراف قصر را به عهده داشت - ، با شنيدن سخن شريح گفت : «الحمد للَّه كه او كشته نشده است!» و اطراف قصر را خالى كردند و رفتند .
گفتنى است كه عمرو بن حَجّاج ، برادر روعه ، همسر هانى ، و از طرفداران پر و پا قرص ابن زياد بود كه با اين حيله ، ابن زياد را از چنگ قبيله مَذحِج ، رها ساخت .
بارى ! ابن زياد ، با به كارگيرى سياستِ زر و زور و تزوير ، شعله‏هاى انقلاب كوفه را در نطفه خفه كرد ، مسلم عليه السلام را كشت و فضاى سياسى - اجتماعى كوفه را چنان دگرگون ساخت كه از مردم كوفه ، سپاهى انبوه به كربلا فرستاد و حادثه خونين و بى‏نظير عاشورا را پديد آورد .