كنندهاى به اندازه آن روز ، ديده نشده بود.۱
۱ / ۳ - ۳
سوگوارى در شام
۷۷۴.الملهوف - در مجلس يزيد، هنگامى كه سرِ امام حسين عليه السلام در برابرش بود - : زنى از بنى هاشم كه در كاخ يزيد بود ، شروع به مرثيهسرايى براى حسين عليه السلام كرد و فرياد مىزد: اى حسين ! اى محبوب ! اى آقا ! اى آقاى خاندانش ! اى پسر محمّد ! اى بهار بيوگان و يتيمان ! اى كشته به دست اولاد حرامزاده !
هر كه اين را شنيد ، گريست .۲
۷۷۵.أنساب الأشراف: همين كه زنان حسين عليه السلام وارد شدند، چند زن از زنهاى يزيد بن معاويه، شيون كشيدند و فغان بر آوردند و براى حسين عليه السلام ماتم گرفتند.۳
۱ / ۳ - ۴
سوگوارى در مدينه
الف - نخستين نالهاى كه در مدينه بلند شد
۷۷۶.تاريخ اليعقوبى: نخستين شيونكنندهاى كه صدايش در مدينه بلند شد، امّ سلمه، همسر پيامبر خدا بود. پيامبر صلى اللَّه عليه و آله، شيشهاى پُر از خاك به وى سپرده بود ... و به او فرموده بود
1.فَضَجَّ النّاسُ [بَعدَ خُطبَةِ اُمِّ كُلثومٍ عليها السلام بِنتِ عَلِيٍّ عليه السلام فِي الكوفَةِ] بِالبُكاءِ وَالنَّحيبِ وَالنَّوحِ ، ونَشَرَ النِّساءُ شُعورَهُنَّ ، وحَثَينَ التُّرابَ عَلى رُؤُوسِهِنَّ وخَمَشنَ وُجوهَهُنَّ ، ولَطَمنَ خُدودَهُنَّ ، ودَعَونَ بِالوَيلِ وَالثُّبورِ ، وبَكَى الرِّجالُ ، ونَتَفوا لِحاهُم ، فَلَم يُرَ باكِيَةٌ وباكٍ أكثَرَ مِن ذلِكَ اليَومِ ۷۷۶ (الملهوف : ص ۱۹۸ ، بحار الأنوار : ج ۴۵ ص ۱۱۲) .
2.جَعَلَتِ امرَأَةٌ مِن بَني هاشِمٍ كانَت في دارِ يَزيدَ تَندُبُ الحُسَينَ عليه السلام وتُنادي : يا حُسَيناه ! يا حَبيباه ! يا سَيِّداه ! يا سَيِّدَ أهلِ بَيتاه! يَابنَ مُحَمَّداه! يا رَبيعَ الأَرامِلِ وَاليَتامى! يا قَتيلَ أولادِ الأَدعِياءِ! قالَ الرّاوي : فَأَبكَت كُلَّ مَن سَمِعَها ۷۷۷ (الملهوف : ص ۲۱۳ ، بحار الأنوار : ج ۴۵ ص ۱۳۲) .
3.وصَيَّحَ نِساءٌ مِن نِساءِ يَزيدَ بنِ مُعاوِيَةَ ، ووَلوَلنَ حينَ اُدخِلَ نِساءُ الحُسَينِ عليه السلام عَلَيهِنَّ ، وأقَمنَ عَلَى الحُسَينِ عليه السلام مَأتَماً ۷۷۸ (أنساب الأشراف : ج ۳ ص ۴۱۷ ، تاريخ الطبرى : ج ۵ ص ۴۶۴) .