توضيحى در باره مسير كاروان اسيران كربلا ، از كوفه به شام و از شام تا مدينه‏

كاروان اسيران كربلا را پس از انتقال به كوفه ، اندكى نگاه داشتند و سپس به سوى دمشق ، پايتخت حكومت اُمويان ، فرستادند . مسير حركت اين كاروان ، در كتب تاريخ و سيره ، معيّن نشده است . از اين رو ، پيموده شدن هر كدام از مسيرهاى ميان كوفه و دمشقِ آن روزگار ، محتمل است .
برخى خواسته‏اند با ارائه شواهدى ، حركت آنان را از يكى از اين چند راه، قطعى نشان دهند؛ ولى مجموع قرائن ، ما را به اطمينان كافى نمى‏رساند .^۱ ما ابتدا راه‏هاى موجود آن روزگار را بر مى‏شمريم و سپس ، قرائن ارائه شده را بررسى مى‏كنيم .
ذكر اين نكته پيش از ورود به بحث ، لازم است كه ميان كوفه و دمشق ، فقط سه راه اصلى بوده است . البتّه هر كدام از اين راه‏ها، در بخشى از مسير ، فرعى‏هاى متعدّد كوتاه و بلندى هم داشته‏اند كه طبيعى است .^۲

مسير حركت كاروان اسيران كربلا ، از كوفه به شام‏

راه نخست : راه باديه‏

كوفه ، در عرض جغرافيايىِ حدود ۳۲ درجه و دمشق ، در عرض جغرافيايىِ حدود

كودكانِ او را آماده كنند و فرمان داد تا على بن الحسين (زين العابدين) عليه السلام را تا گردن در بند كنند . آن گاه ، آنان را با مُجفِر بن ثَعلَبه عائذى و شمر بن ذى الجوشن ، در پى سر ، روانه كرد . آنان رفتند تا به حاملان سر رسيدند و على بن الحسين عليه السلام در راه ، كلمه‏اى با آنان سخن نگفت تا [به شام ]رسيدند .^۱

۶۲۳.تاريخ اليعقوبى : خانواده حسين عليه السلام و فرزندانش را به سوى شام بردند و سر حسين عليه السلام را بر نيزه كردند .^۲

بر پايه گزارش تاريخ الطبرى (ج ۵ ص ۴۵۹)، تاريخ دمشق (ج ۱۸ ص ۴۴۵) و الإرشاد مفيد (ج ۲ ص ۱۱۹) ، پس از واقعه كربلا ، ابتدا سر مقدّس سيّد الشهدا عليه السلام و ساير شهيدان را به شام فرستادند و پس از آن ، اسيران را اعزام كردند ؛ ليكن طبق شمارى ديگر از گزارش‏ها ، سرهاى شهدا، همراه با اسيران به شام فرستاده شده‏اند .^۳
برخى گزارش‏ها هم حاكى از آن اند كه سرهاى شهيدان ، همراه اسيرانْ اعزام شدند ؛ ليكن سر مقدّس سيّد الشهدا عليه السلام ، پيش از كاروان به دمشق رسيد .^۴