15
غنچه هاي شرم

مى گويد : «پروردگارم مرا مى بيند و فرشتگان نگهبان من ، شاهدند» ۱ .
در اين روايت ، به فرايندى اشاره شده كه داراى چند مرحله وابسته به هم است : اوّل قصد معصيت ، دوم يادآورى نظارت فرشتگان ، سوم به وجود آمدن حالت رعايت ، چهارم دست كشيدن و پنجم مرور جمله «پروردگارم مرا مى بيند وفرشتگان نگهبان من ، شاهدند» .
اين فرايند شرم به جهت يادآورى حضور فرشتگان به وجود مى آيد . ۲

۵ . خداوند

لايه پنجم نظارت ، نظارت خداوند متعال است . خداوند متعال ، عالى ترين و فراگيرترين نظارت را دارد . نظارت خداوند ، نقص هاى نظارت هاى پيشين را ندارد . خداوند ، در هر مكانى و هر زمانى وجود و حضور دارد . هيچ مكانى و هيچ زمانى بدون حضور خداوند نيست . اين كه چه تصويرى از خداوند داشته باشيم ، نقش بسيار مهمى در شكل گيرى حيا دارد . تصوير خداوند در ذهن ما چيست ؟ خداى غايب يا خداى حاضر ؟ ناظر ندانستن خدا ، منحصر در كسانى كه به «خداى معدوم» (يا عدم وجود خدا) معتقدند ، نيست . ممكن است كسانى هم كه به «خداى موجود» معتقدند ، به حضور و نظارت خداوند ، باور عملى نداشته باشند . اين گروه به «خداى غايب» ، باور عملى دارند ؛ يعنى خدا را در جايى غير از جايى كه آنان هستند ، مى دانند ، حال آن كه خداى موجود ، «خداى حاضر و ناظر» است .
ابن ابى العوجا به امام صادق عليه السلام گفت : نام خدا را آوردى و ما را به چيزى

1.همان .

2.بحار الأنوار ، ج ۵۹ ، ص ۲۰۰ ؛ سنن الترمذى ، ج ۵ ، ص ۱۱۲ (ح ۲۸۰۰) .


غنچه هاي شرم
14

محدود به حضور ناپيداى آنان ؛ بلكه حتى پس از مرگ نيز بر رفتار مردم ، نظارت داشته و از آن آگاهى دارند .
امام صادق عليه السلام بر اين رابطه تصريح دارد و مى فرمايد :
هر بامداد ، كارهاى بندگان ، از نيك و بد ، به رؤيت رسول خدا مى رسد . بنا بر اين به هوش باشيد . هر يك از شما بايد شرم كند كه كار زشت بر پيامبرش عرضه كند .

۴ . فرشتگان

خداوند متعال ، فرشتگانى دارد كه ناظر بر اعمال بشرند و هر آنچه را آنان انجام مى دهند ، ثبت مى كنند . فلسفه وجودى اين فرشتگان ، برانگيختگى حيا در انسان است ، نه كمك به خداوند براى آگاهى از اعمال بندگان . خداوند از همه چيز ، آگاه است . كاركرد در نظر گرفته شده براى اين گروه از فرشتگان ، آن است كه توجّه به حضور آنان ، شرم را در انسان برانگيزد . زنديقى از امام صادق عليه السلام مى پرسد : چرا فرشتگانى گماشته شده اند تا نيك و بد اعمال مردم را بنويسند ، در حالى كه مى گوييد خداوند ، از سِر و آنچه مخفى تر از سِر است ، آگاهى دارد ؟ حضرت در پاسخ وى فرمود :
خداوند ، آنها را براى اين كار به بندگى گرفته است و آنان را شاهد بر خلق خود قرار داده ، تا بندگان خدا به خاطر همراهى فرشتگان با آنان ، مواظبت شديدترى بر طاعت خداوند و گريز شديدترى از معصيت او داشته باشند .
امام عليه السلام ، پس از ذكر فلسفه وجودى فرشتگانِ نويسنده ، در توصيف واكنش برخى از مردم نسبت به اين پديده مى فرمايد :
چه بسا بنده اى كه قصد معصيت كرده ، ولى يادآور مكانت و جايگاه فرشتگان مى شود و در نتيجه ، مراعات كرده ، دست مى كشد و

  • نام منبع :
    غنچه هاي شرم
    سایر پدیدآورندگان :
    عبّاس پسنديده
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1386
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 3541
صفحه از 143
پرینت  ارسال به