127
غنچه هاي شرم

و آبروى فرد مى شود و حياى او را برطرف مى سازد . به همين جهت ، توصيه فراوان شده كه اسرار ديگران را فاش نسازيد و كسى را رسوا نكنيد ؛ بلكه بالاتر از اين ، توصيه شده است كه عيوب ديگران را بپوشانيد .

۴ . شُرب خَمر

يكى از امورى كه حيا را از بين مى برد و موجب بى حيايى مى گردد ، نوشيدن شراب است . ۱ امام رضا عليه السلام ، كاهش قدرت بازدارى را يكى از پيامدهاى نوشيدن شراب معرّفى مى كند . ۲ مشروبات الكلى ، كاركردهاى قشر مخ يا كُرتكس را دچار وقفه مى كند . قشر مخ ، مسئول كاركردهاى انسانى و بالاى مغز (مانند : تفكر انتزاعى ، گفتار ، رفتار اختيارى ، بازدارى و مهار) است . يكى از آثار زيانبار الكل ، اين است كه با مصرف كم و يكى دو بار نوشيدن ، كاركردهاى قشر مخ ، بخصوص مهار رفتارهاى ضد اجتماعى ، دچار وقفه مى شود و «اثر ضد بازدارى» ۳ به وجود مى آورد . با مصرف مقدار كم الكل ، فرد ، موقّتا منع و بازدارى اجتماعى را فراموش مى كند و به كارهايى دست مى زند كه در شرايط عادى از انجام دادن آنها ابا دارد . ۴ پروا نداشتن و ابا نداشتن ، يعنى بى حيايى . شرابخوارى ، عقل را تعطيل مى كند ۵ و قدرت بازدارندگى را كاهش مى دهد . يكى از دلايل حرمت مشروب هم پاسدارى از

1.«خداوند متعال ، شراب را حرام كرده به خاطر فسادى كه به همراه دارد و به خاطر از كار انداختن و از بين بردن حيا از چهره» . (بحار الأنوار ، ج ۶۶ ، ص ۴۹۱)

2.«خداوند عزيز و جليل ، شراب را حرام كرد به خاطر فسادى كه در آن است و به خاطر دگرگون كردن عقل شراب نوش ها ...» . (بحار الأنوار ، ج ۶ ، ص ۱۰۷)

3.Disinhibition effect .

4.ر . ك : «تهيه ابزارهايى براى سنجش : عمل به باورهاى دينى و ...» ، رساله دكترى (P.HD)محمود گلزارى ، ص ۱۳۳ (به نقل از : داويكو ۱۹۹۹ ، ص ۴۱) .

5.ر .ك : الفقه المنسوب للإمام الرضا عليه السلام ، ص ۲۸۲ .


غنچه هاي شرم
126

لغزش ، مرتكب فعل قبيح شود . گرچه در مرتبه اوّل ، اين كار همراه با شرمندگى و سرافكندگى خواهد بود ، امّا اگر تكرار گردد ، سبب از ميان رفتن قبح آن كار مى گردد و هنگامى كه قبح عملى از ميان برود ، دليلى براى شرم ، وجود ندارد . به همين جهت ، على عليه السلام مى فرمايد :
به تحقيق قبيح ، افزايش يافت تا آن جا كه حيا كردن از آن كاهش يافت . ۱
همچنين در سخن ديگرى مى فرمايد :
خطاكارىِ هركس زياد شود ، حياى او كاهش مى يابد . ۲
جالبْ اين كه ايشان ، علّت افزايش خطا را نيز در پُرحرفى دانسته است . پُرحرفى ، منجر به افزايش اشتباه مى شود و افزايش اشتباه ، منجر به كاهش حيا :
هر كس زياد حرف بزند ، زياد اشتباه مى كند . ۳

۳ . شكسته شدن حرمت

وجود حرمت ميان فرد و ناظران ، عامل برانگيختگى حياست . حضور كسى شرم برانگيز است كه براى فرد ، داراى حرمت و احترام باشد . اگر ميان آنان حرمتى وجود نداشته باشد ، شرمى هم وجود نخواهد داشت . به همين جهت ، امام كاظم عليه السلام توصيه كرده است كه :
حرمت ميان خود و برادرت را از ميان نبر . چيزى از آن را باقى بگذار ؛ چرا كه از ميان رفتن حرمت ، از ميان رفتن حياست . ۴
از همين جا مى توان به تأثير منفى فاش كردن اسرار ، عيبجويى و رسواسازى ديگران پى برد . امورى از اين دست ، سبب از ميان رفتن حرمت

1.غررالحكم ودررالكلم ، ح ۶۷۱۰ .

2.نهج البلاغه ، حكمت ۳۴۹ .

3.همان جا .

4.الكافى ، ج ۲ ، ص ۶۷۲ ، تحف العقول ، ص ۴۰۹ ؛ بحار الأنوار ، ج ۷۸ ، ص ۳۲۰ .

  • نام منبع :
    غنچه هاي شرم
    سایر پدیدآورندگان :
    عبّاس پسنديده
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1386
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 3537
صفحه از 143
پرینت  ارسال به