۷
جریان‌های مختلف در آثار تفسیری شیعه امامیه متقدم[۱]
اتان کُلبرگ
مترجم: محمدعلی طباطبایی
آثار تفسیری یکی از مهم‌ترین گونه‌ها در میان آثار ادبی شیعه امامیه متقدم است. این دسته آثار در مجموعه‌ای از پژوهش‌ها به طور گسترده مورد مطالعه قرار گرفته‌اند که با فصلی از کتاب گلتسیهر گرایش‌های تفسیری در میان مسلمانان۲ درباره تفسیر فرقه‌ای آغاز می‌شود و به آثار مئیر بر اشر۳ و محمدعلی امیرمعزی۴ می‌رسد. این پژوهش‌ها که در رأس آنها کتاب بر اشر کُراسه و سنت تفسیری شیعه امامیه قرار دارد، پرتوهایی بر روش‌های تفسیر، مضامین اصلی و برخی از نمایندگان شاخص آن می‌افکنند.۵ یکی از آن نمایندگان شاخص احمد بن محمد سیاری است، اما او در مطالعات غربی، گذشته از چند ارجاع معدود، ناشناخته باقی مانده است. این مقاله با مروری بر ویژگی‌های جریان‌های تفسیری، بر زندگی و کتاب سیاری و مخصوصا کتاب او درباره دگرخوانش‌های قرآنی تمرکز می‌کند.
1.*] איתן קולברג, "מגמות כספרות הפרשנית השיעית-אמאמית הקדומה ותרומתו של אלסַיּארִי", דבר דבור על אופניו, ירושלים: יד יצחק בן-צבי והאוניברסיטה העברית בירושלים, ۲۰۰۷.
2.. گلتسیهر، جریان‌ها، صص۲۶۳-۳۰۹ [[ب.ت: گلدزیهر، گرایش‌ها، صص۲۴۱-۲۸۸]].
3.. برـ اشر، تفسیر امامی [[ب.ت: برـ اشر، ترجمه و نقد]]؛ برـ اشر، "دگرخوانش‌ها" [[ب.ت: همین کتاب، ص۱۰۱به‌بعد]].
4.. امیرمعزی، راهنما، مخصوصا صص۲۰۰-۲۲۷.
5.. برای اطلاعات تفصیلی دربارۀ تفسیرهای فرات بن ابراهیم کوفی، علی بن ابراهیم قمی، محمد بن مسعود عیاشی و محمد بن ابراهیم نعمانی، ن.ک: برـ اشر، تفسیر امامی، صص۲۷-۷۰ [[ب.ت: برـ اشر، ترجمه و نقد]].
