واقعی را، چنان‌که علی[[ع]] ثبت کرده است، بیاورد.^۱ این واقعیت که کلینی این روایات را بدون کوچک‌ترین نشانه‌ای از مخالفت روایت کرده است، حتی در قرن بیستم هم به آتش نزاع میان عالمان شیعه و سنی دامن می‌زند.^۲ برای مجادله‌گران سنی، اهمیت والای این کتاب می‌تواند به تنهایی دلیلی قوی بر عدم احترام شیعیان به قرآن باشد.

یکی از معاصران کلینی هم در اینجا شایسته ذکر است. تفسیر قرآن علی بن ابراهیم قمی، که به نام ساده تفسیر القمي شناخته می‌شود، یکی از تفسیرهای مهم کهن شیعی است. قمی در مقدمه تفسیرش انواع مختلف آیات را می‌شمارد: ناسخ و منسوخ، محکم و متشابه، وجوه مختلف دستوری، و در آخر ”آنچه خلاف چیزی است که خدا فرو فرستاده است." او هشت آیه را ذکر می‌کند که به نظر او تحریف شده‌اند و شکل «درست» آنها را به نقل از امامان می‌آورد.^۳

کمی بعد از غیبت کبرای امام دوازدهم و ناپدید شدن نهایی‌اش که زنجیره امامان فرقه جعفری را تمام کرد، انقلابی در رویکرد شیعیان به قرآن از نیمه دوم قرن دهم میلادی به وقوع پیوست. یک دلیل واضح دیگر این تغییر، قدرت گرفتن سلسله شیعی آل بویه در بغداد در سال ۹۴۵ میلادی [[۳۳۳قمری]] بود که باعث ایجاد نوعی کلام شیعی شد که ‌می‌توان آن را «ارتدوکس» نامید، یعنی کلام شیعی اثناعشریِ استانداردشده‌ای که از هر گونه غلوی پاک شده است. حمایت آل بویه برای اولین بار راه دسترسی به قدرت را برای شیعیان ـ هرچند بیشتر به شکل غیرمستقیم ــ هموار کرد. بنابراین عالمان تلاش کردند افکار کسانی را که دیگر اکنون در زمره غلات قلمداد می‌شدند، رد کنند. بااین‌حال این تغییر باعث نشد که

به تحریف بسیار رایج بوده است.^۱ یکی از نویسندگان کهن که تفسیرش به ما رسیده ابو نضر محمد عیاشی (د. ۹۳۲م [[۳۱۹ق]]) است که پیش از شیعه شدن، سنی بوده‌ است. او در مقدمه تفسیرش که از مهم‌ترین تفاسیر شیعه محسوب می‌شود، از امام محمد باقر[[ع]] نقل می‌کند: ”اگر اضافات و محذوفات در کتاب خدا نبود، حق ما بر کسانی که دارای فهم‌اند پوشیده نمی‌ماند."^۲ همین امام گفته بود اگر قرآن به همان گونه که خدا نازل کرده خوانده می‌شد، نام امامان آشکارا در آن یافت می‌شد. او برای بسیاری از آیات، کلمه‌ای متفاوت با آنچه در قرآن موجود آمده پیشنهاد می‌کرد، از جمله برای آل‌عمران۳: ۱۱۰ و مائده۵: ۶۷.

موردی که بدون شک بیشترین تبعات را دارد مورد کلینی (د. ۹۴۰) است که تألیفش الکافي في علم الدین یکی از چهار کتاب مرجع (الکتب الاربعة) شیعه است. در فصلی به نام نوادر، با روایات متعددی مواجه می‌شویم که امامان در باب محتوای قرآن و چگونگی جمع‌آوری آن سخن می‌گویند. تعدادی از این روایات حاکی از وقوع تحریف در قرآن هستند، مثلاً در روایتی که طبق آن امام جعفر[[ع]] می‌گوید شمار آیات قرآن بالغ بر ۱۷۰۰۰ آیه بوده است،^۳ و یا وقتی امام رضا[[ع]] به یکی از صحابه‌اش نسخه‌ای از قرآن می‌دهد که در آن هفتاد قریشی و پدرانشان به عنوان کافر معرفی شده‌اند. ولی این نسخه حفظ نشده است و به مؤمنان توصیه شده که همین قرآن موجود را بخوانند و منتظر رجعت مهدی[[ع]] باشند تا قرآن