13
قرآن‌شناسی امامیه در پژوهش‌های غربی

ترتیب موضوعاتی چون سوره‌های جعلی، نقد نظریات گلتسیهر درباره اتهام عقیده به تحریف در میان شیعیان، بررسی روایات کهن درباره تحریف، فهرست بلندی از قرائات و شبه‌قرائات شیعی بر اساس منابع کهن، تاریخچه نظریه تحریف در میان عالمان شیعی، و قرائات و شبه‌قرائات شیعی بر اساس کتاب سیاری، مورد بحث و بررسی قرار گرفته‌اند.

موضوع مصاحف نیز در بخش دوم کتاب و در قالب ۳ مقاله بررسی می‌شود. مقاله اول این بخش در واقع ترجمه بخش‌های مرتبط به مصاحف شیعی از کتاب مهم آرتر جفری درباره مصاحف قرآن است که از این جهت ارتباط بسیار نزدیکی با بحث قرائات دارد. اما دو مقاله دیگر صرفا درباره مصاحف معتبر نزد شیعه امامیه (اعم از مصاحف قرآنی و غیر قرآنی) هستند.

تاریخ نگارش این مقالات، بازه‌ای به گستره یک قرن، از اوایل قرن بیستم تا اوایل قرن بیست‌ویکم را در بر می‌گیرد. طبیعی است که در چنین گستره‌ای شاهد تغییر نگرش‌ها و رویکردهای محققان غربی به مسائل مطرح در این حوزه باشیم. بنابراین در هر یک از دو بخش کتاب، مقالات به ترتیب تاریخی چیده شده‌اند تا بتوانند تصویری از چگونگی این تحولات به خواننده ارائه کنند. در یک نگاه کلی می‌توان گفت هرچه به قرن بیست‌ویکم نزدیک‌تر می‌شویم، حجم منابع مورد بررسی توسط نویسندگانْ بیشتر، نگاه‌ها عینی‌تر، و نتایج ریزتر می‌شوند.

درباره ترجمه

مقالات این مجموعه توسط ۹ نویسنده مختلف به یکی از زبان‌های انگلیسی، آلمانی، فرانسوی و عبری نوشته شده و سپس به قلم ۷ مترجم مختلف به فارسی برگردانده شده‌اند. بنابراین طبیعی است که این مقالات از لحاظ سبک نگارش یکسان نباشند: بیشتر مقالات قلمی روان و قابل فهم دارند، اما برخی هم دیریاب و دشوارند، بدان سبب که متن اصلی دارای این ویژگی‌ها بوده است. در فرایند ویرایش این ترجمه‌ها حداکثر تلاش به کار گرفته شده است تا در عین وفاداری حداکثری به متون اصلی (و پرهیز از هرگونه دخالت در متن یا محتوای آنها از طریق افزودن عبارات اضافی یا ارائه ترجمه‌های آزاد)، ترجمه‌ای هرچه شیواتر


قرآن‌شناسی امامیه در پژوهش‌های غربی
12

روزبه‌روز داغ‌تر می‌شود. ناگفته پیداست که در مطالعات شیعی فرقه‌های مختلف منسوب به این مذهب مورد بررسی قرار می‌گیرند که البته یکی از آنها هم امامیه است. هرچند به نظر می‌رسد امامیه جزء آخرین فرقه‌های شیعی بوده که غربیان بدان پرداخته‌اند، امروزه عطف توجه به آن اگر بیشتر از سایر فرقه‌های شیعی نباشد، کمتر هم نیست.

در این میان، یکی از جنبه‌های مهم تشیع، و از جمله امامیه، که بیش از یک قرن است توجه محققان غربی را به خود جلب کرده، رویکرد به قرآن است. این موضوع که تقریبا از اواسط قرن نوزدهم در پژوهش‌های غربی مورد توجه قرار گرفته است، به طور خاص با مسئله تحریف و قرائات گره خورده و تبدیل به یکی از چالشی‌ترین موضوعات در حوزه مطالعات شیعی شده است. چراکه در واقع نخستین جرقه‌های پژوهش‌های غربی درباره رویکرد شیعه به قرآن در سال ۱۸۴۲ با بحث تحریف زده شد. این موضوع تا همین امروز یکی از مباحث داغ پژوهشی در شیعه‌پژوهی غربی باقی مانده است. البته بحث از تحریف در موارد بسیاری ضمن بحث از قرائات مطرح شده و به همین دلیل این دو موضوع غالبا درهم‌تنیده و به هم پیوسته‌اند. در کنار این مباحث، موضوع مصاحف شیعی نیز دور از توجه قرآن‌پژوهان نمانده است؛ هرچند به این موضوع دیرتر و کمتر پرداخته‌اند.۱

مجموعه حاضر با گلچین کردن مهم‌ترین نگاشته‌های علمی غربیان از آغاز تا زمان تدوین این اثر، در پی آن است که خوانندگان فارسی زبان را در جریان کهن‌ترین تا جدیدترین تلاش‌ها، دستاوردها و دیدگاه‌های قرآن‌پژوهان مغرب‌زمین درباره این موضوع قرار دهد.

مقالات این مجموعه

بر اساس توضیحات بالا، کتاب حاضر در دو بخش اصلی (تحریف و قرائات؛ مصاحف) شامل ۹ مقاله تدوین شده است که در رأس آنها یک مقاله به عنوان درآمد آمده است. این درآمد، مقاله‌ای از پاول زاندر درباره جایگاه قرآن در مقایسه با جایگاه امام از نگاه شیعه امامیه است.

بخش اول دربرگیرنده ۶ مقاله با موضوع تحریف و/یا قرائات است. در این مقالات، به

1.. چگونگی رشد و تحول پژوهش‌های غربی دربارۀ رویکرد امامیه به قرآن از میانۀ قرن نوزدهم تا پایان قرن بیستم را در مقاله‌ای که به زودی در مجلۀ تفسیر اهل بیت (ع) به چاپ می‌رسد، به تفصیل بررسی کرده‌ام.

  • نام منبع :
    قرآن‌شناسی امامیه در پژوهش‌های غربی
    سایر پدیدآورندگان :
    سيّد محمد علي طباطبايي
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1395
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 9316
صفحه از 311
پرینت  ارسال به