در غرب، بسیار دیر به این مسئله توجه شد، هرچند جهانگردان شرق‌پیما در سفرنامه‌هایشان به اختصار از آن سخن گفته بودند. مثلاً آدام اُلیریوس متوجه تفاوت‌های مهمی میان شیعیان و سنیان در تفسیر قرآن شد^۱ و ژان شاردن که در دهه ۱۶۶۰ به ایران سفر کرده بود، این مطالب نکته‌دار را می‌نویسد:

ایرانیان معتقدند که او (ابو بکر)، و همچنین جانشینش عمر، مطالبی چند از قرآن را حذف کرده‌اند. به همین دلیل آنان این نسخه ابو بکر را قبول ندارند و آن را نسخه غیررسمی می‌دانند. نسخه‌ای که آنان قبول دارند، نسخه علی[[ع]] است که از آن هفت رونوشت یا نسخه هست که دربردارنده متن درست‌اند، هرچند تفاوت‌هایی هم دارند. نسخه‌های اصلی عبارتند از نسخه بصره، و نسخه حسین پسر علی[[ع]] است که آنان مدعی‌اند به دست علی و امامان[[ع]] بررسی و تصحیح شده‌‌اند.^۲

این سخنان نشان می‌دهد که این عقیده که سنیان قرآن را تحریف کرده‌اند، در این دوره کاملاً عادی بوده است. علاوه بر عالمان دینی، که در ذیل بعضی از چهره‌های قابل توجه آنان معرفی می‌شوند، عامه شیعیان نیز به خاطر رفتار خلفای متقدم با امامان و قرآن احساس نفرت بسیار و درازدامنی نسبت به هم‌دینان سنی خود داشتند. شاردن و دیگر نویسندگان نمونه‌های متعددی از این دست را ذکر کرده‌اند.

به این ترتیب، نه‌تنها این اعتقادات اساسی کلامی تحت تأثیر قرار می‌گیرند، بلکه تمام تاریخ‌نگاری اسلامی هم زیر سؤال می‌رود؛ زیرا انتقال قرآن به نسل‌های بعدی در وهله نخست به دوش صحابه پیامبر[[ص]] بوده که بخش عمده مسلمانان، دست‌کم سنی‌ها، آنان را محترم می‌شمارند. با این اوصاف، در نهایت حتی ثبات اسلام هم به خطر می‌افتد. احتمالاً به علت نتایج غیرقابل پیش‌بینی همین مسئله است که امروزه بحث‌های مربوط به تفسیر «درست» قرآن، با دقتی وسواس‌گونه دنبال می‌شود. حساسیت بسیاری از شخصیت‌های متعلق به گرایش‌های بنیادگرا و سنت‌گرا حتی کار را تا اتهام به ارتداد هم می‌کشاند. کافی است که پرونده نصر حامد ابوزید را به یاد آوریم که به تفسیری تاریخی از متن مقدس دست یازید و قرآن را مانند اثری ادبی و تاریخی قلمداد کرد. اما این به بهای طلاق اجباری او و همسرش در مصر، و سرانجام مهاجرت اجباری این زوج به هلند تمام شد.^۱

این حقایق وقتی عجیب‌تر به نظر می‌رسند که می‌بینیم همین مباحث بخشی طبیعی از ادبیات کهن تفسیری بوده است. در آن روزگار بحث تنها بر سر این نبود که آیا قرآن کلام مخلوق یا غیرمخلوق خداست ــ بحثی که نقطه تمرکز مجادلات معتزلیان بود ــ و به همین ترتیب محدود به تفسیر آیات موجود هم نبود. عالمان مسلمان می‌پرسیدند که آیا متن موجود قرآن میان دو جلد (ما بین الدفتین) واقعاً دربرگیرنده تمام پیام‌هایی است که از سوی خدا به محمد[[ص]] نازل شده بود. از زمان شکل‌گیری تشیع تا چندین سده، این اعتقاد رواج داشته که بخش‌های مهمی از قرآن به عمد از آن حذف شده که نتیجه آن تحریف متن آن ( تحریف القرآن)، که حجم دقیق آن مشخص نیست، بوده است.^۲