43
قرآن کتاب اخلاق

هیچ عزّتی (توانمندی) برتر از عزّت (توانمندی) حاصل از پرهیزگاری نیست.

۶. توکّل

توکّل به خدا و تکیه به یاری او و اعتماد به تدبیر و تقدیر الهی، از مهم‌ترین مؤلفه‌ها برای عزّت نفس انسان است. انسانی که به حقیقت توکّل دست یافته و دل به دستگیری و یاری او دوخته است، هرگز خویشتن را در برابر دیگران خوار نمی‌سازد و ضعف و زبونی از خود نشان نمی‌دهد. قرآن کریم در آیات متعدد، توکّل به خدا را برای سعادتمندی و حفظ مصالح و منافع انسان کافی دانسته است و او را از چنگ زدن به دامان مخلوقی ضعیف و ناتوان باز می‌دارد و به سوی خود فرا می‌خواند.۱

آگاهی به حرمت نفس خویش، شناخت توانمندی‌ها و استعدادهای خداداد و توکّل به خدا و تکیه به یاری و دستگیری او موجب می‌شود تا انسان در امور زندگی خویش، بر توان خود و یاری خدا تکیه کند و تمام تلاش خویش را به‌کار بندد و چشمش را بر دستگیری و کمک هم‌نوعان ببندد. در حدیثی از امام صادق علیه السلام نقل شده است:

گروهی از انصار به پیامبر صلی الله علیه و آله عرض کردند: ای رسول خدا! برای حاجتی نزد شما آمده‌ایم... حاجت ما این است که در پیشگاه پروردگارت، بهشت را برای ما ضمانت کنی. پیامبر صلی الله علیه و آله سرش را به زیر افکند، سپس عصایش را چند بار به زمین زد و سرش را بلند کرد و فرمود: «ضمانت می‌کنم به شرطی که از هیچ کس (جز خدا) چیزی را تقاضا نکنید».

1.طلاق: ۳.


قرآن کتاب اخلاق
42

۵. تقوا

یکی دیگر از عوامل عزّت، تقوا، خداترسی، خویشتن‌داری در برابر گناهان و امتناع از اطاعت غیر خداست. انسان باتقوا در برابر هر آنچه غیر خداست آزاد است؛ نه اسیر هوای نفس خویش است و از آن اثر می‌پذیرد، و نه در برای خواسته‌های هم‌نوعان مطیع است؛ صرفاً خشنودی خدا را معیار قرار می‌دهد و اگر از بنده او نیز اطاعت کند، در راستای فرمان خداوند و تنها به منظور جلب خشنودی اوست. بنابراین خداوند، ولیّ،۱ دوستدار،۲ همراه و یاور اوست.۳ نتیجه آن که انسانِ باتقوا، در برابر پروردگار خویش خاضع و فروتن و در برابر غیر خدا عزیز است. به راستی اگر کسی‌ که خداوند ولیّ و دوستدار و همراه و یاور اوست عزیز نباشد، چه کسی عزیز خواهد بود؟! به همین دلیل از پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله روایت شده است که فرمود:

من اراد عزّاً بلا عشیرة فلیتق الله.۴
هر کس عزّت (توانمندی) را خواستار است بی آن که فامیلی داشته باشد، تقوای خدا پیشه سازد.

و امام علی علیه السلام می‌فرماید:

لا عزّ اعزّ من التقوی.۵

1.جاثیه: ۱۹: (إِنَّهُمْ لَنْ یغْنُوا عَنْک مِنَ اللَّهِ شَیئاً وَ إِنَّ الظَّالِمینَ بَعْضُهُمْ أوْلِیاءُ بَعْضٍ وَ اللَّهُ وَلِی الْمُتَّقینَ).

2.آل عمران: ۷۶: (إِنَّ اللَّهَ یحِبُّ الْمُتَّقینَ) و توبه: ۴ و ۷.

3.بقره: ۱۹۴: (واعْلَمُوا أنَّ اللَّهَ مَعَ الْمُتَّقینَ) و توبه: ۳۶ و ۱۲۳.

4.الفردوس، ج۳، ص۵۹۳، ح۵۸۶۲.

5.نهج البلاغة، حکمت ۳۷۱.

  • نام منبع :
    قرآن کتاب اخلاق
    سایر پدیدآورندگان :
    محمّد تقي سبحاني نيا
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    اتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1393
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 59529
صفحه از 291
پرینت  ارسال به