علت آن سؤال کردند، عرض کردند: دیوانه‏ای است که اعمال جنون‏آمیز و خنده‏آورش مردم را متوجه خود ساخته است. پیامبر آنها را به سوی خود فرا خواند و فرمود: می‏خواهید دیوانه واقعی را به شما معرفی کنم؟ همه خاموش بودند و با تمام وجودشان گوش می‏دادند. فرمود:

المتبختر فی مشیه، الناظر فی عطفیه، المحرک جنبیه بمنکبیه الذی لا یرجی خیره و لا یؤمن شر، فذلک المجنون و هذا مبتلی.^۱
کسی که با تکبر و غرور راه می‏رود و پیوسته به دو طرف خود نگاه می‏کند، پهلوهای خود را با شانه خود حرکت می‏دهد (غیر از خود را نمی‏بیند و اندیشه‏اش از خودش فراتر نمی‏رود)؛ کسی که مردم به خیر او امید ندارند و از شر او در امان نیستند، دیوانه واقعی او است اما این را که دیدید، تنها یک بیمار است.

اهمیت فروتنی در تعاملات اجتماعی با توضیح کوتاهی که گذشت، ما را بر آن می‌دارد تا علل اهمیت فروتنی و لزوم آن در تعاملات اجتماعی خویش را بررسی کنیم. چرایی متخلق شدن به فضیلت تواضع را در امور ذیل می‌توان جستجو کرد:

۱. آگاهی از کرامت نفس انسان

انسان موجودی گرامی است و کرامت نفس دارد. میل به حفظ حرمت نفس ازآن‌روست که در آفرینش، این میل در ضمیر او نهاده شده و از آغاز با این گوهر آفریده شده است. نخستین کسی که انسان را محترم شمرد و او را گرامی داشت پروردگار بود. او به گونه‌ای با انسان سخن

متعددی برای آن ذکر شده است که در ادامه می‌آید. آنچه که به اختصار در باره اهمیت این فضیلت اخلاقی می‌توان گفت آن است که اساس تعاملات اجتماعی انسان‌ها بر فروتنی با یکدیگر استوار است. بی شک اگر فروتنی جای خود را به خودبزرگ‌بینی و تکبر دهد و هر کس بخواهد از این رهگذر امور خویش را در جامعه دنبال کند، کمترین دستاوردی را نباید متوقع بود. ازاین‌رو برخی صاحب نظران بر این باورند که «فروتنی، روح ایمان است». این دیدگاه از این جهت است که معرفت انسان به نفس خویش و فقر ذاتی‌اش به خداوند، و نیز معرفت به پروردگاری که هستی‌بخش جهان آفرینش است، راهی جز فروتنی و تذلل در برابر ولی‌نعمت خویش برای او باقی نمی‌گذارد. در تفسیر نمونه در باره اهمیت فروتنی آمده است:

اگر می‏بینیم یکی از مهم‌ترین دستوراتی که خداوند به پیامبرش می‏دهد این است که (وَ لا تَمْشِ فِی الْأرْضِ مَرَحاً إِنَّک لَنْ تَخْرِقَ الْأرْضَ وَ لَنْ تَبْلُغَ الْجِبالَ طُولًا؛ در روی زمین از سر کبر و غرور گام برمدار چرا که نمی‏توانی زمین را بشکافی و طول قامتت هرگز به کوه‏ها نمی‏رسد) نیز به خاطر همین است که روح ایمان، تواضع است.^۱

سپس در ادامه این مطلب، حدیثی از پیامبر خدا صلی الله علیه و آله حکایت شده است:

در حدیث جالبی از پیامبر صلی الله علیه و آله می‏خوانیم که روزی از کوچه‏ای عبور می‏کردند، جمعی از مردم را در یک نقطه مجتمع دیدند. از