«بارَش را روی زمین گذاشت» است؛ ازاینرو قرآن کریم نیز از مشتق این کلمه برای وضع حمل زنان استفاده کرده است.۱ این معنا وقتی روشنتر میشود که بدانیم مخالف واژه «وضع»، «رفع» است۲ که به معنای بلندی و بلند کردن است. بر این اساس، اگر این واژه در باره انسان به کار رود نوعی معنای پاییندستی از آن فهمیده میشود. مثلاً «رجل وضیع» به معنای «مرد پَست»، و «رجل متواضع» به معنای «مرد فروتن» است.۳
اما واژه «تواضع» به معنای اظهار فروتنی، کوچکی و خواری۴ است. صاحب نضرة النعیم در باره معنای اصطلاحی تواضع مینویسد: «معنای اصطلاحی آن اظهار مرتبه پایینتر برای خود نسبت به کسی که تکریم او مقصود است».۵
برخی بر این باورند که در مفهوم تواضع نوعی تسلیم نیز وجود دارد؛ یعنی کسی که در مقابل دیگری متواضع است در حقیقت، نسبت به او تسلیم است و اوامرش مطاع است. ازاینرو تواضع را به سه مرتبه تقسیم کردهاند. این مرتبه عبارت است از: تواضع در برابر دین به معنای تسلیم احکام دینی بودن؛ تواضع در برابر خدا و تواضع در برابر حق و تسلیم حق بودن.۶ اما به نظر میرسد این ادعا، همه جا صادق نیست و معمولاً تسلیم یا عدم آن به فرد یا چیزی بستگی دارد که نسبت به آن تواضع میشود. به عبارت دیگر، گاهی در فروتنی هیچ گونه تسلیمی وجود ندارد و فقط
1.طلاق: ۴: (وَأُولَاتُ الْأحْمَالِ أجَلُهُنَّ أنْ یضَعْنَ حَمْلَهُنَّ).
2.لسان العرب، ج۸، ص۳۹۷.
3.ر.ک: الصحاح، ج۳، ص۱۲۹۹.
4.لسان العرب،ج ۸، ص۳۹۷.
5.موسوعة نضرة النعیم، ج۴، ص۱۲۵۶.
6.مدارج السالکین، ج۲، ص۳۴۸ ـ ۳۵۱.