برخاسته از تنبلی و کسالت است، شایسته ترحم و دستگیری نیستند یا دستکم شأنشان آن مقدار نیست که خداوند مؤمنان را به دستگیری از آنان سفارش کند.
ویژگی گروهی که مشمول صدقه هستند، عفیف بودن و ابراز نکردن فقر نزد این و آن است. این گروه را خداوند، عفیف به معنای خویشتندار در بُعد مالی دانسته است؛ یعنی آنان به رزق ناچیز قانعاند و نیاز خود را برای کسی بازگو و از کسی درخواست کمک نمیکنند۱ یا نیاز خود را مخفی نگاه میدارند تا کسانی که از نزدیک با آنان در ارتباط نیستند بینیازشان بهشمار آورند، هر چند از رنگ رخسار و حال ظاهر آن افراد میتوان از وضعیت مالی آنان تا اندازهای آگاه شد.۲ خداوند با عبارت (تَعْرِفُهُمْ بسِیمـٰـاهُمْ) به این مهم اشاره کرده است. البته عبارت (لا یسْئَلُونَ النَّاسَ إِلْحافاً؛ از مردم با اصرار درخواست نمیکنند) اصل درخواست کردن را میپذیرد اما اصرار در درخواست را نفی میکند، بهویژه آن که درخواست بدون اصرار را به عنوان آخرین نکته در توصیف انسان عفیف در بُعد مالی بیان کرده است.
در حقیقت، خداوند در این آیه از یک سو با تمجید از نیازمندانی که نیاز خود را آشکار نمیکنند فقیران را به خویشتنداری از سؤال و درخواست از دیگران فرا میخواند تا عزّت نفسشان حفظ شود، و از سویی دیگر، متمکنان جامعه را به دقت و توجه در وضعیت ظاهری و رنگ و روی افراد اطراف خود دعوت میکند و آنان را به دستگیری از این افراد عفیف و با عزّت نفس تشویق میکند. بدیهی است اگر فقرا