۴. حضور خود فرد: به جز سه ناظر پیشین، ناظر دیگری هم می‌توان تصور نمود و آن حضور خودِ فرد است؛ یعنی انسان خودش هنگام انجام عمل خویش، حاضر است. پس اگر رفتار او زشت و ناپسند باشد سزاوار است که از خود نیز شرم کند. این معنا از آیه ۲۲ سوره اعراف استنباط می‌شود. در این آیه خداوند می‌فرماید: «همین که از آن درخت ممنوع خوردند، آنچه از آنها پوشیده بود آشکار گشت و آدم و حوا از برگ درختان بهشتی برای پوشش خود استفاده کردند».۱ صاحب تفسیر اطیب البیان در تفسیر این آیه می‌نویسد:
به مجردِ چشیدن گیاه ممنوعه، برای آن دو، عورت‌هایشان ظاهر شد؛ یعنی یا خودشان عورت خود را مشاهده کردند یا هر یک عورت دیگری را دید یا هر دو بر هر دو آشکار شد، چنانچه ظاهر همین است که هم خودش مشاهده کرد هم دیگری. سپس شروع کردند به هم دوختند یا چسبانیدند برگ‌های درختان و عورت خود را مستور کردند.۲
صاحب تفسیر من وحی القرآن می‌نویسد:
وقتی عورت‌هایشان آشکار شد، احساس ذلّت و خواری کردند که تا پیش از آن چنین حالتی را درک نکرده بودند. به همین دلیل خود را با برگ درختان پوشاندند.۳
این‌ها از شرم انسان از خودش حکایت می‌کند. لذا در حدیثی علوی نقل شده است:
