۶. استمداد از خداوند
فضیلت صبر و شکیبایی، از کمالات انسانی است و تنها مبدأ کمالبخش نیز ذات مقدس پروردگار است. بنابراین برای کسب این فضیلت ارزشمند اخلاقی یا افزودن آن، باید از خداوند استمداد جُست و از او درخواست صبر کرد. این بدان دلیل است که خداوند میفرماید:
(وَ اصْبِرْ وَ ما صَبْرُک إِلَّا بِاللَّهِ).۱
صبر کن؛ که صبر تو جز به توفیق خدا نیست.
همچنین عوامل شکیبایی همچون شرح صدر نیز تحت قدرت خداست و اوست که به هر که بخواهد عطا میکند و از هر که بخواهد میستاند.۲
بنابراین همان گونه که انسانِ موحد، روزیِ خود را علی رغم تلاش و کوشش خویش، از سوی خدا میداند و از او طلب میکند، صبر و شکیبایی برابر ناملایمات و سختیها را نیز از الطاف پروردگار نسبت به خودش میبیند و از او استمداد میکند.
در پایان، ذکر این نکته بیفایده نیست که برخی امور همچون نماز نیز کارکرد صبر را برای نیل به موفقیت تکمیل میکند. قرآن کریم در بیان نقش این دو میفرماید:
(یا أیهَا الَّذینَ آمَنُوا اسْتَعینُوا بِالصَّبْرِ وَ الصَّلاةِ إِنَّ اللَّهَ مَعَ الصَّابِرینَ).۳
ای کسانی که ایمان آوردهاید، از شکیبایی و نماز مدد جویید؛ که خدا با شکیبایان است.